Degrowth: hoe een krimpende economie de planeet kan redden

Het is onmogelijk om de mode-industrie door te laten groeien, aldus Moeder Aarde. En niet alleen de aarde begeeft het als we zo doorgaan, ook de samenleving heeft eronder te lijden. Er worden helaas enorm veel mensen uitgebuit voor de ‘trendy’ outfits die er in de winkels hangen.

Het wordt tijd om economische groei op een lager pitje te zetten en positieve impact voorop te stellen. Veel duurzame ondernemers zijn al op het goede pad, maar voor een volledige transformatie is steun en kracht nodig.

Wat is degrowth?

Economische groei is niet altijd positief, al laat het woord “groei” het vanuit onze culturele achtergrond wel zo klinken. Om binnen de grenzen van onze planeet te blijven handelen, zou er een afname van de groei nodig zijn. “Degrowth” dus, of “ontgroei” in het Nederlands. En daarin spelen overproductie en overconsumptie tegengaan een belangrijke rol, “minder én beter” is de boodschap. Overgaan naar duurzamere textielvezels is van ondergeschikt belang, volgens het Earth Logic plan (Fletcher, K. and Tham, M. (2019). Earth Logic Fashion Action Research Plan. London: The JJ Charitable Trust.). Ditzelfde plan suggereert dat we “groei moeten ontgroeien”, een echte cultuurverandering dus

Om het plan van Earth Logic te volbrengen zijn 6 holistische vertrekpunten vastgesteld voor de progressieve transformatie van de modesector waarin “minder” een kernfunctie heeft. Degrowth is tegenreactie op onder andere: de verminderde beschikbaarheid van energiebronnen, de klimaatcrisis en de maatschappelijke gevolgen daarvan. Bovendien stelt het de kapitalistische waarden en gedrag in vraag.

Iana Nesterova stelt in de Journal of Cleaner Production een kader voor met drie elementen om een degrowth economie en samenleving te realiseren: milieu, mens en een afwijking van de verplichting tot winstmaximalisatie.

Hoe gaan we degrowth in de modesector implementeren?

Om mode te laten “ontgroeien” moet er simpelweg minder worden geproduceerd en minder worden gekocht. De overgang van fast fashion naar slow fashion is daarin cruciaal. Meer daarover lees je binnenkort op de COSH! blog.

Merken hebben een slow business model nodig om over te stappen van growth logic naar earth logic. Ononderbroken economische groei is te lang een topprioriteit geweest voor modebedrijven en het is niet meer gunstig om elk jaar enorme aantallen te produceren en die voor een te lage prijs te verkopen.

"Er is geen handel op een stervende planeet." David R. Bower

Daarom moeten we overstappen op een denkwijze waarbij continue business (circulair) meer waard is dan groeiende take-make-waste business (lineair).

Levensduurverlenging

Een middel om mode te laten ontgroeien is kwaliteitsverhoging, zodat consumenten ook langer met de kleding kunnen doen en de levensduur ervan kunnen verlengen. In theorie hoeven zij dan minder kleding te kopen en hoeft het merk minder te produceren.

“Door kleding te hergebruiken of opnieuw in het verkoop circuit te brengen, kunnen meerdere mensen en bedrijven geld verdienen zonder iets opnieuw geproduceerd hoeft te worden.” Niki de Schryver, CEO van COSH!

Andere manieren om de snelle modewereld te vertragen zijn het implementeren van garantieperiodes inclusief reparaties, het terugnemen van producten om ze opnieuw op de markt te zetten en producten te (laten)swappen, doorverkopen of verhuren. Er ontstaan tal van initiatieven om de levensduur van kleding te verlengen.

Economisch systeem

Maar degrowth heeft eigenlijk betrekking op het gehele economische systeem en het herdefiniëren van succes. Tegen overconsumptie en economische, winst of omzet groei in. En dat is een uitdaging. In het Earth Logic plan (Fletcher, K. and Tham, M. (2019). Earth Logic Fashion Action Research Plan. London: The JJ Charitable Trust, p.14) is te lezen dat:

“De omvang en snelheid van de vereiste veranderingen betekenen dat er systemische inspanningen nodig zijn. In de modecontext betekent dit dat niet alleen moet worden gekeken naar de milieueffecten van een modeproduct en de productieprocessen. Maar ook naar de psychologie achter het modegebruik, onze economische, financiële en handelssystemen, hoe we lokale en mondiale infrastructuren rond kleding vormgeven en hoe we zinvolle levens en bestaansmiddelen opbouwen. Een andere kijk op mode dan de logica van economische groei verschuift de macht van multinationals naar organisaties, gemeenschappen en burgers.”

Omdat er alsmaar meer kleding verkocht wordt, wordt er ook meer geproduceerd en zijn er meer grondstoffen nodig, die uiteindelijk worden verspild wanneer de kleding wordt afgedankt. In de toekomst zullen steeds minder hulpbronnen beschikbaar zijn door klimaatverandering en bewustzijn. Daardoor zullen we deels gedwongen worden tot degrowth.

Zo degrow je jouw mode-onderneming

Degrowth is momenteel een economische theorie, en nog niet de huidige gang van zaken. Planeet prioriteren boven industrie is nodig om de planeet in leven te houden, maar heeft een invloed op alle kanten van het modebedrijf. Van het ontwerp, tot productie, verkoop en verantwoordelijkheid over de eindelevensfase. Het business model maakt daarbij een behoorlijke verandering door.

1. Go slow and timeless

Bij COSH! weten we dat het niet gemakkelijk is voor (duurzame) ondernemers om verkoop intentioneel te verminderen. Duurzame winkeliers zetten zich al in voor slow fashion, kwalitatieve collecties.

2. Resale: herverkoop deze tijdloze stuks

Ze kunnen daarom een belangrijke voorbeeldfunctie hebben voor andere modebedrijven door ook resale aan te bieden. Dat betekent dat hun eigen klanten, in de winkel aangekochte goederen, opnieuw aan de winkel kunnen aanbieden voor herverkoop.

3. Koester herstellingen

Het is belangrijk om de gehele levenscyclus van kleding centraal te stellen, het verhaal mee te geven aan klanten en te zorgen dat kledingstukken gekoesterd worden.

Om bij te dragen aan degrowth zou een eerste stap bijvoorbeeld kunnen zijn om samenwerkingen aan te gaan met kleermakers.

4. Ga met klanten in gesprek over de cost per wear

Last but not least: adviseer klanten om een waardevolle aankoop te doen en voorkom miskopen. Soms betekent dat zelfs aanraden om het product niet te kopen. Bijvoorbeeld als een klant niet zeker is of het kledingstuk bij zijn stijl past. Door met hen te praten over de cost per wear, kun je hen begeliden naar investeringsstukken die ze steeds opnieuw zullen dragen. Waardoor de cost per wear daalt.

Is de wereld klaar voor degrowth?

Steeds meer mensen ontdekken en starten initiatieven die het model van degrowth ondersteunen. Dat is alvast goed nieuws! Want de vraag is of de wereld ooit klaar zal zijn voor degrowth. Of eerder de mensen op de wereld. Want de aarde zelf smeekt erom. Degrowth wordt niet voor niets ook wel post-growth genoemd. Hopelijk het nieuwe normaal voor de toekomst van de aarde en nieuwe generaties.

“We hebben betoogd dat niemand de menselijke race wint. We hebben geprobeerd uit te leggen dat wat mainstream economen vooruitgang noemen, is wat ecologen de planetaire ondergang noemen. We hebben betoogd dat oneindige groei op een eindige planeet een recept is voor catastrofe.” George Monbiot in The Guardian

Een andere zorg is wat voor effect degrowth heeft op de mensen die onze kleding maken, stelt Ecocult. “84% van Bangladesh’s export komt van de kledingproductie in het land. Dit terugschroeven zou zeker leiden tot banenverlies en ontwrichting voor miljoenen kledingarbeiders.” Dit is dus belangrijk om rekening mee te houden.

Dit artikel van Ecocult vermeldt Susan Paulson, professor aan het Center for Latin American Studies at the University of Florida en co-auteur van The Case for Degrowth. Paulson stelt dat een degrowth-economie de macht juist weer in handen kan leggen van landen die afhankelijk zijn van de internationale mode-industrie, waardoor zij hun economie in stand kunnen houden op een manier die hun burgers ten goede komt.

Niki de Schryver, wil met platform COSH! vooral inzetten op duurzamere en kwalitatievere kleding kopen. “Zodat mensen hetzelfde budget blijven spenderen, maar aan minder kleding die ze langer gaan dragen. Als deze kleding op eerlijke wijze gemaakt wordt, hetzij lokaal, hetzij in landen zoals Bangladesh, dan komen er nieuwe eerlijke jobs in de plaats en zullen de fast fashion jobs waarin mensen uitgebuit worden afnemen.”

Het concept van degrowth is, zoals je merkt, nog in volle ontwikkeling en wekt discussies op. Volgens Lucy Siegle in het voorwoord van Earth Logic, kan deze verandering verlies, moeite, wrijving, conflicten en dilemma’s opwekken. Maar het is belangrijk om “bij de problemen blijven” en te werken aan een oplossing, zelfs als het moeilijk is, in plaats van om de problemen heen te werken.