24 december 2024
De circulaire economie is ziek, en Europa kijkt weg
- UPV
- Nieuws / Pers
Hoewel we er hier bij COSH! van overtuigd zijn dat alle stakeholders (merken, winkels, consumenten) moeten samenwerken om de mode- en textielindustrie te veranderen, geloven we ook dat overheden een belangrijke rol moeten spelen door het juiste kader te bieden. Benieuwd hoe de EU dit doet? Wij zochten dit uit en stelden deze blog samen om je wegwijs te maken in de initiatieven van de EU. Met dank aan de workshop Traceerbaarheid op de Circular Textile Days die ons een platform gaf om hierover te discussiëren met andere deskundigen uit de mode-industrie. We waren bij de Circular Textile Days dankzij het winnen van de EU S4Fashion* accelerator.
*With the contribution of the EISMEA Programme of the European Union.
Zie je het bos door de bomen niet meer door de verschillende wetgevingen en kaders? Geen paniek, we hebben voor u een overzichtstabel gemaakt met de belangrijkste initiatieven en hun timing:
Ontwerpfase
We weten allemaal dat we de manier waarop we kleding produceren moeten veranderen om de impact ervan op onze planeet te verminderen. Hoe werkt de EU daaraan?
Door een reeks ontwerpeisen in te voeren, Ecodesign genaamd, die fabrikanten zullen verplichten om producten meer circulair te maken. Deze eisen zullen bijvoorbeeld worden gekoppeld aan het gerecycleerde percentage, de recyclebaarheid en de niet-giftigheid van een product. In de praktijk kan dit betekenen dat kleding XX% gerecycled materiaal moet bevatten en dat het gebruik van bepaalde materialen wordt beperkt om het vrijkomen van microplastics te voorkomen. Deze informatie moet vervolgens voor iedereen in de toeleveringsketen gemakkelijk toegankelijk worden gemaakt, waarschijnlijk via de invoering van digitale paspoorten voor producten. In theorie zou men dit paspoort kunnen lezen om te zien hoe het kledingstuk gerepareerd of gerecycled kan worden (onder andere). Het wetsvoorstel van de Europese Commissie wordt momenteel besproken door het Europees Parlement en de EU-landen. We verwachten dat dit op zijn vroegst eind 2023 in werking zal treden.
Er is ook een extra stuk wetgeving in de maak om het onopzettelijke vrijkomen van microplastics aan te pakken (lees hier onze blog over polyester en vervuiling door microplastics). De Europese Commissie zal haar ideeën op dit gebied naar verwachting eind 2022 presenteren. Tot nu toe hebben ze gehint op het aanpakken van deze schadelijke vorm van vervuiling door middel van etikettering, standaardisatie, certificering en regulerende maatregelen.
Heb je ons stuk gelezen over het gebruik van PFAS, beter bekend als “forever chemicals”, in de textielindustrie? Zo ja, dan zal je blij zijn te weten dat de EU dit probeert te bestrijden door het gebruik van alle PFAS te beperken via het EU-regelgevingskader voor chemische stoffen REACH. Hierdoor kunnen fabrikanten niet langer alle PFAS gebruiken in niet-essentiële toepassingen, zoals waterdichte modejassen. Momenteel zijn slechts enkele PFAS aan beperkingen onderworpen, wat betekent dat de chemische industrie ze vervangt door niet-gereguleerde PFAS… Een beperking van alle PFAS is hard nodig en zal naar verwachting in 2025 van kracht gaan.
Wat betekent dit voor detailhandelaren en merken?
Dit kan extra werk opleveren voor merken, afhankelijk van hun betrokkenheid bij de productieketen, en de prijzen licht verhogen. Het wordt echter ook veel gemakkelijker om de samenstelling van de producten die je inkoopt te garanderen, en voor detailhandelaren om de geloofwaardigheid van de merken die je in voorraad hebt te controleren.
Ethiek
Net zo belangrijk als de ecologische overgang, moet de mode-industrie ook een ethische omschakeling maken en ervoor zorgen dat alle werknemers in de toeleveringsketen in veilige omstandigheden werken en een eerlijk loon ontvangen.
Het is bekend dat grote bedrijven in de mode-industrie (denk aan H&M, Inditex, enz.) hun kleding zo goedkoop kunnen verkopen doordat ze hun werknemers uitbuiten. De EU wil dit aanpakken door een due diligence-plicht voor bedrijven in te voeren. De wetgeving die de Europese Commissie voorstelt, houdt in dat grote merken verantwoording moeten afleggen voor mensenrechtenschendingen en milieuschendingen in hun wereldwijde waardeketens voor Europese rechtbanken. Dit voorstel baant zich langzaam een weg door het Europees Parlement en de EU-landen en zou op zijn vroegst eind 2023 in werking kunnen treden. Hoewel dit een stap in de goede richting is, is dit geenszins een verbod op de verkoop van producten die in onaanvaardbare omstandigheden zijn geproduceerd… Deze producten zullen nog steeds hun weg naar de EU kunnen vinden, dus bij COSH! zouden we graag zien dat er meer wordt gedaan!
Wat betekent dit voor detailhandelaren en merken?
Dit voorstel is momenteel niet gericht op KMO’s, dus het zou geen veranderingen teweeg moeten brengen voor kleine detailhandelaren en merken, afgezien van nieuwe klanten ontvangen die hebben besloten om af te stappen van fast fashion.
Greenwashing
Hier bij COSH! weten we hoe frustrerend het is om te zien hoe grote fast fashion merken collecties uitbrengen waarvan ze beweren dat ze duurzaam zijn, hun branding veranderen naar kleuren die suggereren dat ze milieuvriendelijker zijn dan ze in werkelijkheid zijn, enz. Greenwashing komt in vele (destructieve) vormen voor, maar de EU wil hier een einde aan maken om consumenten te beschermen en ervoor te zorgen dat ze toegang krijgen tot correcte informatie!
Een van de manieren waarop zij illegale “groene claims” (zoals zij het noemen) wil terugdringen, is door de richtlijn betreffende consumentenrechten (Consumer Rights Directive) bij te werken, zodat producenten verplicht worden informatie te verstrekken over de repareerbaarheid en duurzaamheid van hun producten, en ook door de richtlijn betreffende oneerlijke handelspraktijken (Unfair Commercial Practices Directive) bij te werken, zodat producenten bijvoorbeeld geen generieke milieuclaims kunnen maken. Het voorstel van de Europese Commissie wordt besproken door het Europees Parlement en de EU-lidstaten. De verwachting is dat deze wijzigingen op zijn vroegst eind 2023 van kracht gaan.
De digitale productpaspoorten die we hierboven vernoemden, zullen ook hier van groot belang zijn. Ze zullen consumenten toegang geven tot precieze informatie over een reeks duurzaamheidsaspecten, zodat er geen ruimte is voor greenwashing. Als je geïnteresseerd bent, deze paspoorten zullen waarschijnlijk de Product Environmental Footprint (PEF) methodologie volgen die ze al enkele jaren testen.
De Raad van de EU heeft in november 2022 groen licht gegeven aan de richtlijn duurzaamheidsrapportage voor bedrijven (CSRD). Een grote overwinning als je het COSH vraagt! Het gaat om een aanvulling op de al bestaande richtlijn voor niet-financiële verslaglegging (NFRD). De CSRD betreft duurzaamheidsrapportage-eisen en zal grote bedrijven verplichten te rapporteren over duurzaamheidszaken zoals milieurechten, sociale rechten, mensenrechten en bestuursfactoren. Ook moet worden gerapporteerd over de wijze waarop het bedrijfsmodel en externe duurzaamheidsfactoren hun duurzaamheid en activiteiten beïnvloeden. Afhankelijk van de omvang van het bedrijf (werknemers en omzet) en de regio waar het hoofdkantoor is gevestigd (binnen of buiten de EU), variëren de begindata van de rapportage tussen 2025 en 2029.
Wat betekent dit voor detailhandelaren en merken?
Deze maatregelen zullen voor merken wat extra werk opleveren, maar het is allemaal voor een goed doel! Bovendien zal jouw eco-merk zich hierdoor nog meer kunnen onderscheiden, omdat het aantal merken dat zich als groen profileert (terwijl ze dat vaak niet zijn…) zal afnemen. Niettemin zullen we hier bij COSH! de prestaties van merken blijven controleren om eventuele ethische of milieuproblemen aan het licht te brengen.
Eindeleven stadium van de producten
Je hebt waarschijnlijk wel eens gehoord van de bergen textielafval die er tegenwoordig zijn en van de enge statistiek dat maar ongeveer 1% van het textiel wordt gerecycled tot nieuw textiel… Het is nogal overweldigend als je erover nadenkt. Gelukkig kunnen we dit aanpakken door de manier waarop we kleding ontwerpen en aan het eind van hun leven behandelen, te veranderen.
De nieuwe eisen inzake Ecodesign zullen absoluut cruciaal zijn om het textielafval dat op de stortplaats terechtkomt, te verminderen. Ze zullen producenten dwingen om bij het ontwerp van kleding, rekening te houden met de repareerbaarheid en recyclebaarheid ervan. Bij COSH! hopen we dat er een beperking komt op de mengsels van materialen en vezels die textielfabrikanten mogen gebruiken.
Een groot probleem is momenteel de inzameling van afval, en van specifiek belang voor ons, de inzameling van textiel. De komende jaren zal de kaderrichtlijn afvalstoffen (Waste Framework Directive) worden herzien, wat moet leiden tot een verplichte gescheiden inzameling van textiel in de hele EU. Dit zal de afvalstroom “zuiveren” en het voor textielrecyclingbedrijven gemakkelijker maken om hun werk te doen. De Europese Commissie komt eind dit jaar met haar voorstel en de herziening is gepland voor 2023.
Een ander aspect van deze herziening is de invoering van uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (Extended Producer Responsibility) in de textielindustrie. Deze programma’ s versterken het beginsel dat de vervuiler betaalt (dat ten grondslag ligt aan de milieuwetgeving van de EU) en bieden producenten reële prikkels om de levensduur van hun kleding te verlengen. Lees hier over de Nederlandse kijk op UPV-regelingen.
Wist je dat er dagelijks 150 – 200 miljard ton textiel naar Afrikaanse landen wordt verscheept? Lees het rapport van Greenpeace daarover hier. Het verschepen van ons textielafval naar landen die niet over de faciliteiten beschikken om het te verwerken is een probleem waar velen zich niet bewust van zijn. Het is uiterst schadelijk voor de gezondheid van de lokale bevolking in die landen en voor het milieu. De EU moet stoppen met het exporteren van haar ongewenste afval en de Europese Commissie wil dit bestrijden door haar verordening betreffende de overbrenging van afvalstoffen (Waste Shipment Regulation) te herzien, zodat de afvalstromen veel beter kunnen worden gecontroleerd. Textielafval zou bijvoorbeeld alleen kunnen worden uitgevoerd naar niet-OESO-landen die aan de EU hebben bewezen dat zij het afval kunnen verwerken. OESO-landen zouden het dan gemakkelijker kunnen importeren, maar als de EU ziet dat het niet duurzaam wordt verwerkt, zal zij de export in twijfel trekken. Deze herziening wordt hopelijk in 2023 werkelijkheid.
Wat betekent dit voor detailhandelaren en merken?
De eisen inzake Ecodesign zullen uiteraard veranderen hoe kleding wordt geproduceerd, wat dus gevolgen heeft voor merken en detailhandelaars (als merken de prijzen verhogen). De maatregelen die gericht zijn op afvalstromen zouden het echter gemakkelijker moeten maken om toegang te krijgen tot geschikt gerecycled materiaal voor de productie van kleding.
Nu weet je wat je de komende jaren kunt verwachten! Geïnteresseerd? Bekijk een discussie die we eerder voerden met enkele deskundigen over de noodzaak van een ambitieus wettelijk kader.
