Het verhaal achter je leren handtas en schoenen

Ben jij op zoek naar een kwa­li­ta­tie­ve leren hand­tas of een ste­vig paar leren schoe­nen, maar wil je een duur­za­me keu­ze maken? Dan is het belang­rijk om jezelf te infor­me­ren over de mili­eu-impact van leer. Leer heeft voor- en nade­len: zo is het een kwa­li­ta­tief mate­ri­aal dat jaren­lang mee­gaat en zelfs mooi­er wordt door­heen de tijd. Toch zijn er ook min­der duur­za­me aspec­ten aan het mate­ri­aal. In dit arti­kel ver­tel­len we je alles wat je moet weten over de mili­eu-impact van leer. Zo kan jij voort­aan een bewus­te shop­ping keu­ze maken!

Leer is één van de oud­ste mate­ri­a­len in de geschie­de­nis. Onze voor­ou­ders jaag­den op die­ren voor voed­sel, en gebruik­ten ver­vol­gens de hui­den als kle­ding en ten­ten om zich­zelf te bescher­men. Tot op de dag van van­daag speelt leer nog steeds een belang­rij­ke rol in de wereld­eco­no­mie. Het is één van de meest ver­han­del­de grond­stof­fen ter wereld en brengt jaar­lijks naar schat­ting 150 mil­jard dol­lar op

Hoe worden leerproducten gemaakt?

Van dierenhuid naar zacht leer

Om van die­ren­hui­den leer te maken, moe­ten deze eerst behan­deld wor­den tij­dens het looi­pro­ces. Die­ren­hui­den bevat­ten een eiwit col­la­geen. Het looi­pro­ces zorgt ervoor dat dit eiwit niet rot en vormt het leer om tot een ste­vig mate­ri­aal waar­door het ook bestand is tegen weer en wind.

Voor de Indu­stri­ë­le Revo­lu­tie looi­de men leer op een tra­di­ti­o­ne­le manier. Ambachts­lie­den gebruik­ten hier­voor hou­ten kui­pen die ze half onder de grond bewaar­den. Het leer werd onder­ge­dom­peld in een meng­sel van gedroog­de eiken­bast en water. Eens de hui­den uit de kui­pen kwa­men en gedroogd wer­den, kon­den ze niet meer rot­ten. Dit tra­di­ti­o­neel pro­ces nam ech­ter veel tijd en arbeid in beslag. Het tra­di­ti­o­ne­le gelooid leer werd na een tijd­je te hard en dik gevon­den.

Door­heen de geschie­de­nis ont­ston­den er daar­om nieu­we ver­wer­kings­me­tho­des om het leer bestand te maken tegen weer en wind, waar­on­der chroom­ge­looid leer. Chroom gelooid leer was beter bestand tegen vocht en hit­te, waar­door het aan popu­la­ri­teit won.

Chroomgelooid leer

Bij chroom­ge­looid leer wor­den tij­dens het looi­en che­mi­sche pro­duc­ten gebruikt om het leer te behan­de­len. Om ervoor te zor­gen dat er geen che­mi­sche stof­fen in het water belan­den zijn extra zui­ve­rings­pro­ces­sen nodig. Koei­en­leer, gei­ten­leer en scha­pen­leer heb­ben alle­maal een­zelf­de hoe­veel­heid aan che­mi­ca­li­ën nodig. Kan­goe­roe­leer daar­en­te­gen zal één vier­de min­der che­mi­ca­li­ën vra­gen en is daar­om iets beter voor het mili­eu.

Bij che­misch gelooid leer is het belang­rijk om voor Euro­pe­se leer­looi­e­rij­en te kie­zen. De Euro­pe­se mili­eu­wet­ge­vin­gen behoort tot de streng­ste ter wereld, waar­door je er zeker van bent dat er geen scha­de­lij­ke stof­fen in het mili­eu belan­den. In ande­re delen van de wereld heb je hier helaas geen garan­tie op. Zo toon­den ver­schil­len­de schan­da­len in India al aan hoe water in de rivie­ren ver­vuild wordt door de che­mi­sche leerlooierijen. 

Plantaardig gelooid leer

Om de mili­eu-impact van het looi­en te ver­klei­nen kan gewerkt wor­den met plant­aar­di­ge tan­ni­nes die afkom­stig zijn uit boom­schors. Plant­aar­dig gelooid leer maakt geen gebruik van che­mi­sche stof­fen en is dus min­der belas­tend voor het milieu. 

Belgische leerlooierijen

In Bel­gië bestaan er van­daag nog steeds ambach­te­lij­ke leer­looi­e­rij­en. Fami­lie­be­drijf Altan in Zul­te heeft ruim 100 jaar erva­ring in ambach­te­lij­ke leer­looi­en. Zij maken kwa­li­teits­vol­le lede­ren vel­len van kalfs­le­der, scha­pen­vel­len en zelfs struisvogel.

In Wal­lo­nië bij fami­lie­be­drijf Rader­me­c­ker wordt het leer al gene­ra­ties lang gelooid met plant­aar­di­ge tan­ni­nes. Het bedrijf werd in 1870 opge­richt door de Rade­me­c­ker fami­lie. Rader­me­c­ker maakt enkel gebruik van koei­en­leer uit Frank­rijk en Duits­land. Enkel kwa­li­teits­vol­le pro­duc­ten, dicht bij huis gemaakt! Het bedrijf is betrok­ken bij alle stap­pen van het slacht­huis tot het eind­pro­duct. Door de kor­te keten kan zowel de kwa­li­teit als trans­pa­ran­tie door­heen heel de keten gega­ran­deerd wor­den. Een leuk weet­je: bij Rade­me­c­ker maken ze enkel pro­duc­ten op vraag van de klant waar­door over­schot­ten aan leer ver­me­den worden!

Hoe duurzaam is de leerindustrie?

Europese productie

Vroe­ger wer­den de mees­te die­ren­hui­den in Euro­pa gelooid. Maar omwil­le van de stren­ge­re mili­eu­re­gel­ge­ving in Euro­pa en de hoge arbeids­kos­ten is de leer­pro­duc­tie van Euro­pa ver­scho­ven naar Zuid-Ame­ri­ka, India en Chi­na. Het meren­deel van de wereld­wij­de leer­pro­duc­tie vindt van­daag dus plaats bui­ten Euro­pa en helaas zijn de mili­eu­pro­ble­men ook mee verhuisd.

Om de leer­in­du­strie te ver­duur­za­men, is het belang­rijk om de pro­duc­tie terug te ver­schui­ven naar Euro­pa. Euro­pe­se vee­boe­ren val­len onder stren­ge mili­eu wet­ge­vin­gen, waar­door de impact van Euro­pees leer zo beperkt moge­lijk gehou­den wordt. Door de loka­le pro­duc­tie kun­nen trans­por­ten uit­ge­spaard wor­den, en zal er meer con­tro­le en trans­pa­ran­tie moge­lijk zijn.

Van slachtafval naar schoen

Wist je dat het leer in je hand­tas­sen en schoe­nen meest­al afkom­stig is als afval­pro­duct van de vlees­in­du­strie? Dat is goed nieuws! Want zo moe­ten er geen extra die­ren gedood wor­den voor het leer. Het is boven­dien ook veel te duur om enkel vee te kwe­ken voor hun huid. Van­daag is meer dan 90% van al het leer wereld­wijd is afkom­stig van de vee­teelt. Die­ren die­nen dus zowel voor vlees als voor leer, en wor­den niet spe­ci­aal geslacht om hand­tas­sen of schoe­nen van te maken. Bij exo­ti­sche die­ren zoals kro­ko­dil­len en slan­gen kan dit wel het geval zijn. Dit is enkel het geval voor exclu­sie­ve pro­duc­ten zoals bij hau­te cou­tu­re stuk­ken of een Rolls Roy­ce interieurbekleding.

Leer is afkomstig van dieren

Het leer in de mode-indu­strie is voor 90% afkom­stig van koei­en. In min­de­re mate gebruikt men leer van scha­pen en gei­ten en in slechts enke­le geval­len kan­goe­roe­leer. Het is zeker niet zo dat alle hui­den uit de vlees­in­du­strie wor­den her­ge­bruikt in de mode-indu­strie. Een groot deel zal ver­spild wor­den en recht­streeks op een afval­berg belan­den. Ondanks dat leer ont­gon­nen wordt als een afval­pro­duct van de vlees­in­du­strie, heeft het fok­ken van de die­ren zelf een enor­me impact op het milieu. 

Als alter­na­tief zijn ver­schil­len­de ont­wer­pers begin­nen te expe­ri­men­te­ren met vis­leer. Hier­bij zijn de hui­den van die­ren ook een rest­pro­duct van de voe­dings­in­du­strie. Ook hier is het belang­rijk om zo lokaal moge­lijk te pro­du­ce­ren en te kie­zen voor plaat­se­lij­ke duur­za­me vis­soor­ten. Zo gebruikt Mien Kaba loka­le vis­sen­leer van zee­ton, afkom­stig uit Bor­deaux. Ande­re vis­soor­ten zoals kabel­jauw en zee­wolf uit Ijs­land kun­nen ook ver­werkt wor­den in schoe­nen en handtassen.

Dierenwelzijn

Het is niet mak­ke­lijk om die­ren­wel­zijn te garan­de­ren in de mode-indu­strie. Net zoals bij wol is het bij leer vaak moei­lijk te ach­ter­ha­len waar het leer pre­cies van­daan komt. Kor­te loka­le pro­duc­tie­ke­tens wor­den daar­door duur­za­mer aan­zien omdat er meer trans­pa­ran­tie moge­lijk is. Een ande­re oplos­sing is bio­lo­gi­sche vee­hou­de­rij, waar­bij de aan­dacht voor die­ren­wel­zijn gro­ter zal zijn dan bij indu­stri­ë­le vee­teelt. Dit omdat de boer het maxi­ma­le aan­tal die­ren res­pec­teert die op een bepaal­de opper­vlak­te mogen staan.

Grootste barrière om te verduurzamen

Een recen­te stu­die (Mokta­dir et al., 2018) onder­zocht de groot­ste bar­ri­è­res bin­nen de wereld­wij­de leer pro­duc­tie­ke­ten om deze te ver­duur­za­men? Wat bleek, gebrek aan wils­kracht bij het mana­ge­ment, en gebrek aan bewust­wor­ding bij klan­ten rond duur­za­me pro­duc­ten zijn de groot­ste 2 bar­ri­è­res. Gevolgd door te oude machi­nes & gebrek aan duur­za­me logistiek.

De milieu-impact van de veeteelt

Landgebruik en ontbossing

Maar liefst 76% van alle land­bouw­grond op onze pla­neet wordt gebruikt voor het telen van vee­voe­der en het kwe­ken van land­bouw­die­ren. Dat komt over­een met 29% van de tota­le land­op­per­vlak­te van de aar­de. De vee­teelt neemt dus enorm gro­te hoe­veel­he­den kost­baar land in beslag en ver­oor­zaakt mas­sa­le ont­bos­sing in de tro­pi­sche regio’s.

Hoe is de ont­bos­sing pre­cies gel­inkt aan de vee­teelt? Wel, om de die­ren te voe­de­ren heb­ben de boe­ren veel graan en soja nodig. Om deze gewas­sen te telen wor­den gro­te hoe­veel­he­den regen­woud gekapt. In Zuid-Ame­ri­ka wordt 70% van de ont­bos­te gebie­den gebruikt voor vee­teelt. Dit gaan ten kos­te van het prach­ti­ge Ama­zo­ne­woud met zijn de bedreig­de dier­soor­ten en zeld­za­me genees­krach­ti­ge plan­ten.

Koei­en (en vee in het alge­meen) heb­ben veel meer voed­sel nodig dan dat er wordt omge­zet in vlees. Voor één kilo­gram vlees is er gemid­deld zeven kilo­gram graan nodig (voor rund­vlees is dit nog meer, name­lijk twaalf kilo­gram graan). Graan­pro­duc­ten vra­gen veel min­der land en water dan die­ren. We kun­nen dus stel­len dat de vee­teelt abso­luut niet effi­ci­ënt omgaat met de land- en graan­voor­ra­den. Dat is zon­de, want van­daag lijdt nog steeds 8,9% van de wereld­be­vol­king honger. 

Grootste oorzaak van klimaatopwarming

De vee­hou­de­rij is een van de groot­ste boos­doe­ners van de kli­maat­op­war­ming. Van­daag lopen er meer dan 1,5 mil­jard koei­en, 1,2 mil­jard scha­pen, 1 mil­jard var­kens en 1 mil­jard gei­ten rond op de pla­neet. Deze enor­me vee­sta­pel heeft een cata­stro­fa­le impact op het mili­eu. Dier­lijk fok­ke­rij is voor 14,4% ver­ant­woor­de­lijk voor de glo­ba­le broei­kas­gas­uit­stoot. De mili­eu-impact ver­schilt wel per dier. Koei­en zijn ver­uit de meest ver­vui­lend­ste dier­soor­ten voor het mili­eu, gevolgd door gei­ten en var­kens. Kan­goe­roe­leer is dan weer het klein­ste ver­vui­ler van alle leersoorten.

Deze cij­fers wer­den uit de Higg MSI gehaald. Een index die momen­teel onder vuur ligt omdat het geen ech­te accu­ra­te bron is. Houd dit in gedach­ten wan­neer je de genoem­de mate­ri­a­len met elkaar vergelijkt.

Schadelijke broeikasgassen

Het bekend­ste broei­kas­gas is CO2. Maar koei­en sto­ten ook ande­re scha­de­lij­ke gas­sen uit, zoals methaan (CH4) dat afkom­stig is van mest en win­den. Door het gebruik van kunst­mest zal ook het broei­kas­gas lach­gas vrij­ko­men. Wist je dat methaan en lach­gas gevaar­lij­ker zijn dan CO2 voor het kli­maat? Het broei­kas­ef­fect van methaan is 25 keer ster­ker dan dat van CO2, en lach­gas zelfs 310 keer ster­ker. Een immen­se impact voor de aar­de dus. Elke koe pro­du­ceert per dag 100 – 200 liter methaan, wat over­een­komt met een CO2 uit­stoot van een land­ro­ver die dage­lijks 50 km rijdt. Ter ver­ge­lij­king een schaap pro­du­ceert per dag maar 30 liter methaan. 

Geluk­kig komen methaan en lach­gas in min­de­re hoe­veel­he­den voor in de lucht, waar­door CO2 door zijn gro­te hoe­veel­heid toch de groot­ste bedrei­ging voor het kli­maat vormt. 

De ont­bos­sing voor soja en graan draagt ver­der bij tot de hoge CO2 uit­stoot van de vee­teelt. Bomen nemen auto­ma­tisch CO2 op uit de lucht en slaan deze op als voed­sel in de bomen en bla­de­ren, waar­na ze deze terug omzet­ten in zuur­stof. Door bomen te kap­pen zal er dus nog meer CO2 de lucht in blij­ven. Daar­naast komt er enorm veel trans­port kij­ken bij de ver­plaat­sing van soja en vlees, wat de CO2 uit­stoot nog meer de hoog­te in zal jagen.

Veel water nodig

Naast de uit­stoot, ver­brui­ken die­ren ook enor­me hoe­veel­he­den water. Een koe drinkt onge­veer 120 liter water per dag, wat over­een­komt met een vol­le bad­kuip. Daar­naast is er ook enorm veel water nodig voor de groei van het graan en soja. De gewas­sen zul­len via irri­ga­tie een groot deel van het beschik­baar water opei­sen.

De vee­teelt heeft dus een enor­me impact op het mili­eu! Boven­staan­de bere­ke­nin­gen reke­ning hou­den enkel reke­ning met ​‘Crad­le to Gate’ fase en niet met de gebruiks­fa­se en recy­cling. In veel geval­len is leer een kwa­li­teits­vol pro­duct, dat zeer lang zal mee­gaan. Hand­tas­sen of schoe­nen die lang mee­gaan, zal je min­der snel moe­ten ver­van­gen wat ook een enor­me win is voor het mili­eu!

De bezorgd­heid over die­ren­wel­zijn en mili­eu­ef­fec­ten van de vee­teelt en de leer­pro­duc­tie heb­ben geleid tot de vraag naar meer duur­za­me leer­soor­ten en vegan alter­na­tie­ven. Of deze ook wel dege­lijk duur­za­mer zijn, lees je hier.

© Monsak: Hand­ge­maak­te tas­sen van ver­ge­ten leer 

Tips om duurzaam leer te kopen

Vegetaal gelooid en Europese productie

Wil jij graag een duur­za­me keu­ze maken? Dan vat­ten we het hier nog even kort samen voor jou: kies voor mer­ken met een Euro­pe­se pro­duc­tie die plant­aar­di­ge tan­ni­nes gebrui­ken tij­dens het looi­pro­ces. Daar­naast kan je ook altijd kij­ken naar cer­ti­fi­ca­ten, maar staar je niet blind want deze zijn niet altijd water­dicht. Boven­dien zijn som­mi­ge mer­ken vaak te klein om zich een duur cer­ti­fi­caat te ver­oor­lo­ven, hoe­wel ze wel duur­zaam zijn.

Bonus voor certificaten

De belang­rijk­ste cer­ti­fi­ca­ten voor leer zijn LEA­THER STANDARD van OEKO-TEX®, een wereld­wij­de onaf­han­ke­lijk cer­ti­fi­ca­tie­sys­teem. Dit label houdt reke­ning met lega­le pro­duc­tie, het lood­ge­bruik en het gebruik van mili­eu­vrien­de­lij­ke pro­duc­tie­pro­ces­sen. Het label is van toe­pas­sing op afge­werk­te, maar ook half­af­ge­werk­te leer­pro­duc­ten. Daar­naast heeft het label NATUR­LE­DER richt­lij­nen opge­steld voor de pro­duc­tie van grond­stof tot ver­koop, als­ook het gebruik van het afge­werk­te leder.

Koester je leren items levenslang

Maar het meest belang­rij­ke is mis­schien nog dit: leer is een kwa­li­teits­vol pro­duct dat jaren mee­gaat en een lan­ge levens­duur heeft. Door de kie­zen voor duur­za­me schoe­nen of een stijl­vol­le hand­tas, kan je er levens­lang ple­zier aan bele­ven. Er is dan ook niets is duur­za­mer dan een mooie hand­tas bewa­ren voor je kin­de­ren of mis­schien zelfs achterkleinkinderen.

Lees ook: Is vegan leer beter voor het mili­eu en de dieren?

Lees hier meer over wol

Lees hier meer over katoen

Ben jij op zoek naar een duur­za­me leren hand­tas, riem of schoe­nen? Ont­dek duur­za­me opties via onze shop­ping gids

Old Id: 199775