Waarom de impact van gerecycled polyester op de planeet groter is dan je denkt

Plas­tic is geen modi­eus woord. De mode-indu­strie biedt je daar­om graag kle­ding aan van gere­cy­cled poly­es­ter. Vir­gin poly­es­ter is gemaakt van fos­sie­le aard­olie (en is dus plas­tic), wat een gro­te mili­eu-impact heeft. Gere­cy­cled poly­es­ter daar­en­te­gen, is meest­al gemaakt van gebruik­te PET-fles­sen. Duur­zaam, toch?..

Dat klopt, om rPET ofte­wel gere­cy­cled poly­es­ter te maken, wor­den er geen nieu­we grond­stof­fen aan­ge­boord. Post-con­su­mer plas­tic krijgt een twee­de leven in com­for­ta­be­le sport­leg­gings, sexy bikini’s, kleur­rij­ke blou­ses, de moge­lijk­he­den zijn eindeloos! 

Het markt­aan­deel van gere­cy­cled poly­es­ter in de poly­es­ter­pro­duc­tie van 2020 was 14.7% (Bron: Tex­ti­le Exchan­ge Pre­fer­red Fiber and Mate­ri­als Mar­ket Report 2021). Dat is een hoog per­cen­ta­ge dat elk jaar groeit door­dat de mode-indu­strie wil verduurzamen.

Gerecycled polyester: een excuus om te blijven overproduceren

De geo­lie­de fast-fas­hi­on machi­ne lijkt maar niet tot stil­stand te komen. Steeds meer gro­te mode­ke­tens inves­te­ren in duur­zaam­heid en bren­gen uit­bun­di­ge com­mu­ni­ca­tie naar buiten.

Gere­cy­cled poly­es­ter is voor veel mer­ken het per­fec­te mid­del mee uit te pak­ken. Het is rela­tief goed­koop en ver­krijg­baar in gro­te aan­tal­len ver­ge­le­ken met ande­re duur­za­me mate­ri­a­len (ondanks de stij­ging van vraag t.o.v. aan­bod). Ook is het bruik­baar voor veel kle­ding­stuk­ken en stij­len. Alle kle­ding die nor­maal van ​‘vir­gin poly­es­ter’ gemaakt zou zijn, kan nu gemaakt wor­den van de gere­cy­cle­de variant.

Dat maakt het een easy way out voor de snel­le mode-indu­strie. Een écht duur­za­me oplos­sing zou zijn om min­der te pro­du­ce­ren en de kwa­li­teit van kle­ding te ver­ho­gen. Tren­dy mode-items gaan pro­du­ce­ren in gere­cy­cled poly­es­ter is van­zelf­spre­kend geen oplos­sing. Al deze ​“plas­tic kle­ding” heeft nog steeds een gro­te kans op een ein­de­loos onaf­breek­baar leven op de textielafvalberg.

Greenwashing loves recycled polyester

Gere­cy­cled poly­es­ter is hot in de mode-indu­strie, al hele­maal onder de naam van gere­cy­cle­de PET-fles­sen, wat het laat klin­ken als­of je een goe­de daad ver­richt als je een kle­ding­stuk van dit mate­ri­aal koopt. Het blijkt ech­ter niet zo’n roos­kleu­rig ver­haal te zijn. Dank­zij green­was­hing is een cor­rec­te nuan­ce moei­lijk te vinden. 

Boven­dien gebeurt vezel-tot-vezel recy­cling van poly­es­ter kle­ding momen­teel nog wei­nig omdat de tech­nie­ken en regel­ge­vin­gen daar nog niet klaar voor zijn. Het gere­cy­cle­de poly­es­ter (rPET) dat je nu ziet in de win­kels is daar­om hoofd­za­ke­lijk afkom­stig van gere­cy­cle­de PET-fles­sen en niet van gere­cy­cle­de poly­es­ter kle­ding. Om pre­cies te zijn, vol­gens schat­tin­gen is 99% van het gere­cy­cle­de poly­es­ter afkom­stig van PET-fles­sen (Bron: Tex­ti­le Exchan­ge).

Het schept dus een illu­sie dat er veel recy­cling gebeurt in de kle­ding­in­du­strie, ter­wijl dat eigen­lijk niet zo is. Slechts 1% van alle tex­tiel krijgt een twee­de leven via recy­cling (Bron: Ellen McArthur Foun­da­ti­on via The Guar­di­an).

Betrouwbaarheid van claims

Een eer­ste vorm van green­was­hing bij rPET is dat er frau­de wordt gepleegd waar­door het niet altijd betrouw­baar is als een merk claimt gere­cy­cled PET te gebrui­ken. Ook kan er een hang­tag aan een stof of kle­ding­stuk han­gen waar­op staat dat het gemaakt is met gere­cy­cled poly­es­ter, maar het in de rea­li­teit slechts gaat om een beperkt per­cen­ta­ge gere­cy­cle­de con­tent in het kle­ding­stuk (Bron: Appa­rel Insi­der).

Daar­naast is er veel ont­rans­pa­ran­tie in de recy­cling busi­ness, waar­door de daad­wer­ke­lij­ke bron van de grond­stof moei­lijk te her­lei­den en veri­fi­ë­ren is. Geluk­kig zijn er cer­ti­fi­ca­ten opge­richt om de aan­we­zig­heid van gere­cy­cle­de con­tent aan te tonen: het GRS (Glo­bal Recy­cled Standard) en de RCS (Recy­cled Claim Standard). Bei­de stan­daar­den zijn in het leven geroe­pen door de Tex­ti­le Exchan­ge en veri­fi­ë­ren gere­cy­cle­de con­tent door con­tro­les van een der­de par­tij. De GRS gaat een stap­je ver­der en kijkt ook naar het pro­duc­tie­pro­ces. Het wil scha­de­lij­ke gevol­gen van pro­duc­tie voor mens (via soci­a­le stan­daar­den) en mili­eu ver­min­de­ren, duur­za­me ver­wer­king i.v.m. che­mi­ca­li­ën garan­de­ren en stelt een hoge­re eis aan het per­cen­ta­ge gere­cy­cle­de content.

Wat zegt zo’n cer­ti­fi­caat nu pre­cies over de gere­cy­cle­de con­tent? Voor de GRS moet mini­maal 20% van het mate­ri­aal gere­cy­cled zijn en moet dat per­cen­ta­ge 50% zijn om er een GRS-logo aan te mogen han­gen. De RCS heeft twee ver­schil­len­de labels, RCS Blen­ded (per­cen­ta­ge gere­cy­cle­de con­tent 5%-95%) en RCS 100 (per­cen­ta­ge gere­cy­cle­de con­tent 95 – 100%) (Bron: Tex­ti­le Exchange).

rPET duurzamer voor flessen of textiel?

Een ande­re bezorgd­heid is dat PET-fles­sen in hun eigen func­tie (in de voed­sel- en drank­in­du­strie) ein­de­loos gere­cy­cled kun­nen wor­den. Ter­wijl de recy­cla­ge moge­lijk­he­den na 1x recy­clen tot een tex­tiel­pro­duct stuk­lo­pen. Het kan dus niet nog­maals gere­cy­cled wor­den als het kle­ding­stuk wordt afge­dankt, met de tech­nie­ken van van­daag de dag. Het zou cir­cu­lair­der zijn als het mate­ri­aal keer op keer her­ge­bruikt wordt voor plas­tic fles­sen. Op die manier is er een clo­sed-loop sys­teem.

Extra microplastic vervuiling

Het vol­gen­de pro­bleem met gere­cy­cled poly­es­ter is dat de tex­tiel­ve­zels nooit bio­lo­gisch kun­nen afbre­ken. Ze kun­nen enkel opbre­ken in steeds klei­ne­re stuk­jes microplastics. 

Tij­dens het dra­gen van de kle­ding of schoe­nen komen er door bewe­ging, schu­ring en was­sen micro­plas­tics vrij in het mili­eu. Recent onder­zoek wees zelfs uit dat er bij­na 2,3x zoveel micro­plas­tics zou­den los­ko­men van rPET-stof in ver­ge­lij­king tot vir­gin PES (poly­es­ter) stof (Bron: İlk­an Özkan & Sedat Gün­doğ­du (2021). Omdat de vezels daar­van kor­ter en kwets­baar­der zijn. Door deze kor­te vezels, is de kwa­li­teit van de kle­ding­stuk­ken ook nog eens lager, waar­door pro­duc­ten van dit mate­ri­aal een kor­te­re levens­duur zul­len hebben.

Als je kiest voor een mix van bij­voor­beeld gere­cy­cled poly­es­ter en vir­gin poly­es­ter of katoen, wordt de hoe­veel­heid micro­plas­tics die los­ko­men iets beperkt maar blijft het uiter­aard nog steeds bij­dra­gen aan micro­plas­tic ver­vui­ling (Bron: H. Frost, M. C. Zam­bra­no, K. Leo­nas, J. J. Paw­lak, R. A. Ven­dit­ti, 2022). Het nadeel van het mixen van twee ver­schil­len­de mate­ri­a­len, is ech­ter dat het recy­cling in het ein­dele­ven van de kle­ding bemoeilijkt. 

Deze voort­du­ren­de micro­plas­tic toe­stroom en opsta­pe­ling van kle­ding­ber­gen van afge­dank­te syn­the­ti­sche kle­ding bestaan­de uit niet bio­lo­gisch afbreek­ba­re mate­ri­a­len heb­ben een enorm effect op water­le­ven, de voed­sel­ke­ten en die­ren en men­sen op aar­de. Meer over micro­plas­tic ver­vui­ling door poly­es­ter kle­ding lees je hier.

Hoe werkt polyester recycling?

Gere­cy­cled poly­es­ter kan gemaakt wor­den van ver­schil­len­de grond­stof­fen. Meest­al zijn dat gere­cy­cle­de PET-fles­sen maar ook plas­tic uit de oce­a­nen, gebruikt poly­es­ter tex­tiel of poly­es­ter tex­tiel­res­ten van pro­duc­tie kun­nen een waar­de­vol­le grond­stof zijn. Recy­cled poly­es­ter pro­du­cen­ten zijn ver­spreid over de hele wereld maar de mees­te leve­ran­ciers bevin­den zich in India en Chi­na.

Mechanische versus chemische recycling

De recy­cling van deze plas­tics kan op twee manie­ren: mecha­nisch of che­misch. Vol­gens een quo­te in The Guar­di­an van Fran­cois Sou­chet van de Ellen MacArthur Foun­da­ti­on, komt het mees­te gere­cy­cle­de poly­es­ter voor kle­ding van mecha­nisch gere­cy­cle­de PET-fles­sen. Bij mecha­ni­sche recy­cla­ge, wordt eerst mate­ri­aal opge­sne­den in klei­ne stuk­jes plas­tic en ver­smol­ten om een nieuw garen van te spinnen.

Che­mi­sche recy­cling van poly­es­ter gebeurt min­der vaak omdat het een kost­baar­der pro­ces is. Met dit pro­ces krij­gen de vezels hun vol­le­di­ge oor­spron­ke­lij­ke kwa­li­teit terug. De grond­stof­fen wor­den hier­bij afge­bro­ken, gezui­verd en in nieu­we deel­tjes omge­zet. Door alle con­ta­mi­na­tie en kleur­stof­fen te ver­wij­de­ren, kun­nen deze mate­ri­a­len ver­vol­gens in een kring­loop wor­den gere­cy­cled. De kwa­li­teit van che­misch gere­cy­cle­de poly­es­ter en de moge­lijk­he­den ervan zijn dus gro­ter dan mecha­nisch gere­cy­cle­de poly­es­ter. Wil je meer weten over kle­ding recy­cling in zijn werk gaat? Lees dan deze blog.

Che­misch gere­cy­cle­de poly­es­ter en gere­cy­cle­de poly­es­ter afkom­stig van tex­tiel­af­val zijn momen­teel nog niet op gro­te schaal beschik­baar. Alhoe­wel er enorm veel grond­stof­fen van onze afge­dank­te kle­ding voor­han­den zijn, is recy­cling ervan nog niet eco­no­misch winst­ge­vend en tech­nisch haal­baar genoeg voor bedrij­ven.

Een lagere voetafdruk?

Hier­over ver­schil­len de menin­gen van experts. Waar som­mi­ge weten­schap­pers con­clu­de­ren dat er 59% min­der ener­gie nodig is dan bij de pro­duc­tie van vir­gin poly­es­ter en de CO2 uit­stoot bij de pro­duc­tie 32% lager is (Bron: WRAP en Swiss Fede­ral Offi­ce for the Envi­ron­ment via Fas­hi­on Uni­ted), komt er bij ande­re onder­zoe­ken juist een tegen­over­ge­steld resul­taat naar boven. Vol­gens een onder­zoek van Wei­ran Qian, Xiang Ji, Ping­hua Xu, Lai­li Wang, gepu­bli­ceerd in Tex­ti­le Research Jour­nal Vol. 91 (2021), is de CO2 voet­af­druk van rPET zo’n 10x gro­ter dan vir­gin poly­es­ter.

Door de vele para­me­ters die invloed heb­ben op deze resul­ta­ten (afhan­ke­lijk per pro­duc­tie­lo­ca­tie) en de ver­schil­len­de sco­pes die onder­zoe­ken han­te­ren, is het moei­lijk om tot een recht­lij­ni­ge con­clu­sie te komen. Ook de recy­cling­me­tho­de heeft o.a. invloed op hoe­veel ener­gie­ver­bruik er is tij­dens productie.

Hoe ga ik duurzaam om met gerecycled polyester?

De mees­te pro­ble­men van poly­es­ter in het alge­meen, kun je niet oplos­sen door het te ver­van­gen met gere­cy­cled poly­es­ter. Voor­al de micro­plas­tic ver­vui­ling blijft een gro­te impact heb­ben op het mili­eu. Maar voor som­mi­ge kle­ding­stuk­ken is het moei­lijk om een even func­ti­o­neel alter­na­tief mate­ri­aal te vin­den. Denk aan rug­zak­ken, sport­kle­ding, (regen)jassen en zwem­kle­ding.

Wan­neer je een kle­ding­stuk van een natuur­lijk mate­ri­aal zoals lin­nen, hen­nep, katoen in de ene hand hebt een kle­ding­stuk van gere­cy­cled poly­es­ter in de ande­re hand, kun je vol­gens COSH! beter kie­zen voor het eer­ste. Waar­om? Omdat dit kle­ding­stuk vrij­wel bio­lo­gisch afbreek­baar is en niet bij­draagt aan plas­tic vervuiling.

Tips voor als je gaat shoppen voor een kledingstuk waarbij synthetische stoffen niet te vermijden zijn:

Kijk of er een cer­ti­fi­caat aan­we­zig is van GRS, RCS of dat de leve­ran­cier bekend is zoals REPRE­VE® van oce­an­bound plas­tics. Door deze mate van trans­pa­ran­tie en tra­ceer­baar­heid kun je zo zeker moge­lijk zijn dat de poly­es­ter daad­wer­ke­lijk van gere­cy­cle­de oor­sprong is. Ook kun je er zo ach­ter­ko­men of het op een ver­ant­woor­de manier is ver­werkt, het in vei­li­ge werk­om­stan­dig­he­den is gepro­du­ceerd en of er een che­mi­ca­li­ën­be­leid aan­we­zig is. 

Let ook op de kwa­li­teit van het gere­cy­cle­de poly­es­ter kle­ding­stuk en of er zicht­ba­re pluis­jes van­af komen. In dat laat­ste geval kun je het zeker beter ach­ter­la­ten in de winkel! 

Kle­ding­stuk­ken zoals rug­zak­ken en jas­sen hoef je geluk­kig niet vaak te was­sen. Voel je daar­bij niet schul­dig als je kiest voor gere­cy­cled poly­es­ter! Het is belang­rijk om stil te staan bij de was­fre­quen­tie van het poly­es­ter kle­ding­stuk dat je koopt en het risi­co dat micro­plas­tics terecht­ko­men in het mili­eu. Heb je al gere­cy­cled poly­es­ter in je kast han­gen dat je veel draagt? Draag er goe­de zorg voor zodat het een zolang moge­lij­ke levens­duur kan genie­ten. Ook kun je een Gup­py­friend gebrui­ken om de micro­plas­tic ver­sprei­ding tegen te gaan tij­dens het was­sen, of kie­zen voor een was­ma­chi­ne met een spe­ci­a­le filter.