Welke impact heeft katoen op mens en milieu?

Katoen speelt een belangrijke rol in de textielindustrie wereldwijd. Er werd dan ook al heel wat geschreven over de milieu-impact van katoen. Maar hoe zit het nu echt? Welke impact heeft katoenproductie op mens en milieu en kan katoen duurzaam zijn? COSH! ging grondig op onderzoek uit.

Groot verbruik aan water en pesticiden

Katoen is dan wel een plantaardig product, het is ook een van de meest waterverbruikende gewassen ter wereld en heeft een enorme impact. Voor de productie van 1 jeansbroek is 7.000 tot 15.000 liter water nodig. Dit is het equivalent van 40 jaar drinkwater voor 1 persoon, licht Niki de Schryver toe. Vandaag worden veel landen die katoen produceren waaronder China, India, de VS, Pakistan en Turkije, dan ook geconfronteerd met waterschaarste.

Bovendien gebruiken boeren bij de katoenteelt vaak ook heel wat schadelijke pesticiden en ontbladeringsmiddelen. Deze zijn giftige en brengen langdurig schade toe aan mensen, pasgeboren kinderen, dieren en het milieu.

Schadelijke chemicaliën tasten de biodiversiteit aan

De katoenproductie neemt 16% van de wereldwijde insecticide en 6% van het wereldwijde pesticideverbruik in beslag. Deze chemicaliën worden gebruikt om gewassen beter te laten groeien en beschermen tegen schade door insecten, schimmels of onkruid.

De katoenoogst zal hierdoor in de eerste jaren hoger liggen (in vergelijking met biologische teelt waar geen kunstmatige chemicaliën worden gebruikt). De keerzijde is dat deze kunstmatige chemicaliën gemaakt zijn uit bijproducten van de olie-industrie en dus veel broeikasgassen uitstoten.

Daarnaast tasten de chemicaliën ook de bodemkwaliteit aan. Het resultaat is dat de katoenoogst na enkele jaren zal stagneren omdat de bodem te arm geworden is. De boeren zijn daarom genoodzaakt de chemicaliën verder te gebruiken, om een hogere oogst te kunnen blijven garanderen. Naar schattig verbruikt de katoenteelt jaarlijks 200.000 ton pesticiden en 8 miljoen ton meststoffen (Bron: Ellen McArthur Foundation).

Hoewel een aantal gevaarlijke pesticiden (bijvoorbeeld mirex, endosulfan en dichloordifenyltrichloorethaan (DDT)) wereldwijd zijn verboden door het Verdrag van Stockholm, worden veel van deze pesticiden in sommige landen nog steeds gebruikt.

In katoenen stoffen die buiten Europa worden geproduceerd & niet Oeko Tex, REACH of GOTS gecertificeerd zijn, kunnen dus nog residuen van deze chemicaliën aanwezig zijn. Meer weten over de de verschillende certifcaten die chemische stoffen vermijden? Hou dan zeker onze blog in de gaten de komende weken!

Ethisch verantwoorde productie?

Katoen heeft niet enkel een grote impact op het milieu, maar ook op grote groepen mensen. De productie van katoen alleen is goed voor bijna 7% van alle werkgelegenheid in sommige lage-inkomenslanden (Bron: Ellen McArthur Foundation). Een belangrijke industrie dus. Helaas verloopt de productie vaak in onmenselijke omstandigheden. Slavernij en blootstelling aan gevaarlijke situaties en stoffen zijn er geen uitzondering.

Bovendien krijgen boeren vaak geen eerlijke prijs voor hun katoen. Rekening houdend met de sociale en milieu kost, bedraagt de ware kost van katoenproductie vandaag in India 3,65 euro per kg, 7 keer hoger dan de huidige marktprijs (Bron: Ellen Mcarthur Foundation). De echte kost voor de arbeiders en de planeet wordt dus niet in rekening gebracht.

Hoe kan de katoenproductie verduurzamen?

De productie van katoen is momenteel goed voor 2,5% van het akkerland in de wereld, verspreid over 65 landen, waaronder Brazilië, China, Pakistan, India, Verenigde Staten van Amerika, Burkina Faso, Australië, Ivoorkust, Kameroen en Turkije in de top 10 landen staan qua katoenvolume.

De toenemende vraag naar land voor de voedselproductie zou de uitbreiding van landintensieve katoen- of wollandbouw in de toekomst kunnen beperken. Het is dus belangrijk om de oppervlakte die vandaag gebruikt wordt voor katoenteelt duurzaam te beheren.

Maar een duurzaam landbouwbeheer, wat houdt dat precies in? Eerst en vooral is het belangrijk om schadelijke pesticiden te vermijden. Zo blijft de bodem gezond en kan de biodiversiteit bewaard worden. Want in een natuurlijke, rijke omgeving worden insecten, schimmels automatisch onder controle gehouden door hun natuurlijke vijanden.

Een andere belangrijke landbouwtechniek is druppelirrigatie. Hiermee kan het waterverbruik met 20% gereduceerd worden en krijgen de planten selectiever water.

De voordelen van een duurzame katoenproductie

Een duurzame katoenproductie heeft vele voordelen. Het resulteert in een hogere kwaliteit aan gewassen en verhoogde koolstofopslag in de bodem. Er wordt dus meer CO2 opgenomen door de bodem, waardoor de klimaatsverandering vertraagt.

Maar ook voor de boeren is het voordeliger om over te schakelen naar een duurzamere katoenproductie. Want pesticiden zijn enorm duur. In Afrika is de kost van de pesticiden maar liefst 60% van de totale productiekost!

Over de jaren heen is er al enorm veel vooruitgang geboekt in de katoenproductie, maar de omschakeling naar een duurzame katoen industrie blijft vandaag helaas nog beperkt. Slechts 1% van al het katoen wereldwijd is biologisch. De katoenindustrie staat dus nog voor vele uitdagingen om over te schakelen naar een duurzame katoenteelt.

De oplossing?

Moeten we nu met z’n allen geen katoen meer kopen? Natuurlijk niet! Wel kunnen we bewust kiezen voor duurzaam en biologisch katoen. Weet je niet zo goed waar te zoeken? Geen paniek! In de komende weken vertellen we jou alles over hoe je duurzaam katoen kan herkennen. Zo kan je gewapend met informatie, de meest ecologische en bewuste shoppingkeuze maken. Wil je meer weten over de voordelen van biokatoen? Check dan zeker ook deze post.

Kan jij niet wachten en ben je dringend op zoek naar een t‑shirt of ondergoed van biologisch katoen? Via de COSH! shopping gids kan je verschillende duurzame merken ontdekken die kleding maken van biokatoen. Lees er meer over het merk en ontdek verkooppunten bij jou in de buurt! Duurzaam shoppen was nog nooit zo makkelijk!

Lees ook:

De voordelen van biokatoen

Amber De Groote

Deel