Is deadstock dé duurzame oplossing voor de mode industrie?

Niet alle rol­len stof in de kle­ding­in­du­strie wor­den benut. Die rol­len noe­men we ​“dead­stock”, of dode voor­raad in het Neder­lands. Steeds meer opko­men­de en ook lan­ger bestaan­de mer­ken gebrui­ken deze dead­stock om nieu­we items van te maken. Maar wat is dead­stock pre­cies? Wat kan je ermee doen? En is het wel zo duur­zaam als het in eer­ste instan­tie klinkt? 

Wat is deadstock?

Dead­stock stof­fen zijn res­tan­ten uit de mode-indu­strie die na een bepaal­de tijd zou­den wor­den weg­ge­gooid. Het gaat om stof­fen die gepro­du­ceerd waren voor een bedrijf maar die om een bepaal­de reden toch niet aan dat bedrijf ver­kocht kon­den wor­den. Bij­voor­beeld omdat ze hun beno­dig­de hoe­veel­he­den niet goed heb­ben inge­schat, omdat de kleur ver­keerd is uit­ge­val­len of omdat er klei­ne bescha­di­gin­gen aan de stof zijn. Deze stof­fen wor­den beschouwd als dode voor­raad en kun­nen onder deze term ver­kocht wor­den aan ande­re bedrij­ven, soms onder bij­zon­de­re voor­waar­den om exclu­si­vi­teit te behouden. 

Pak­huis de Zwij­ger orga­ni­seer­de een live­cast in samen­wer­king met Reflow, ​“Rede­s­ig­ning fas­hi­on: Het dead­stock dilem­ma”. Hier­in werd aan­ge­haald dat het moei­lijk te ach­ter­ha­len is hoe­veel dead­stock er is, toch stel­len ze dat onge­veer 15% van de wereld­wij­de pro­duc­tie blijft ach­ter als ​“dead­stock”, een seri­eu­ze hoeveelheid.

Fran­cis­co van Benthum, Mireil­le Geijs­sen, Aar­ti O’Varma, Jos van den Hoogen, Ellen Sil­le­kens en Ire­ne Mal­di­ni ver­tel­den in die­zelf­de live­cast over hun erva­rin­gen met dead­stock, recy­cling, upcy­cling, repa­ra­ties en tweedehands.

Voor sommigen dode voorraad, voor anderen een bron voor creatie

Mode­ont­wer­per Fran­cis­co van Benthum sprak in Pak­huis de Zwij­ger en gebruikt voor zijn label HACK­ED by_​alleen rest­par­tij­en. Hij gebruikt par­tij­en die door gro­te mer­ken zoals H&M en Ikea niet wor­den afge­no­men en maakt hier een eigen her­ken­ba­re col­lec­tie van. 

Van Benthum legt uit: ​“Dead­stock is alles wat ach­ter­blijft aan kle­ding, wat niet ver­kocht is geraakt. Op wereld­ni­veau wor­den jaar­lijks rond de 100 mil­jard kle­ding­stuk­ken gemaakt en 30% daar­van blijft ach­ter en komt dus niet bij de con­su­ment terecht. Een groot deel daar­van wordt vernietigd.” 

HACK­ED by_​start­te in 2014, ze wil­den een oplos­sing bie­den van­uit het sys­teem, omdat zij al actief waren in de mode­we­reld. ​“We waren op hoog­te van het pro­bleem en dach­ten: wat als je toe­gang zou heb­ben tot dead­stock? We wil­len er mooie, posi­tie­ve pro­duc­ten van maken en samen­wer­ken met bedrij­ven die met het pro­bleem kampen.”

De mode­ont­wer­per geeft aan dat upcy­cling kost­baar is in ver­ge­lij­king met de prij­zen die bedrij­ven gewend zijn. ​“Min­der pro­du­ce­ren is de bes­te oplos­sing maar daar­bij ligt een deel van de ver­ant­woor­de­lijk­heid ook bij de con­su­ment, er is nu veel vraag dus daar wordt naar geproduceerd.” 

Van Benthum zegt dat bewust­wor­ding bij de con­su­ment erg belang­rijk is. ​“Tegen­woor­dig wordt kle­ding gezien als een weg­werp­pro­duct. Aan één kle­ding­stuk wer­ken zo’n 169 men­sen en maar wei­nig men­sen zijn zich daar­van bewust, als je dit pro­ces kent, zal je kle­ding min­der snel weg­gooi­en.” Vol­gens van Benthum is het bestaan van dead­stock een pro­bleem dat zich­zelf moet oplos­sen. Maar min­der kopen helpt hier­bij, zegt hij, want dan zal er min­der pro­duc­tie zijn.

Mireil­le Geijs­sen richt­te in 2009 i‑did op. Dit is een slow fas­hi­on label dat men­sen die lan­ge tijd niet gewerkt heb­ben, laat wer­ken in hun ate­liers in Utrecht en Den Haag en zo bege­lei­den naar een betaal­de baan. i‑did pro­du­ceert tas­sen, lap­top­hoe­zen en akoes­ti­sche inte­ri­eur­pro­duc­ten van post-con­su­mer gere­cy­cled vilt, gemaakt van tex­tiel dat anders weg­ge­gooid zou wor­den. Ze wer­ken dus niet met dead­stock maar met inge­za­meld gebruikt textiel.

Geijs­sen zegt dat een van de oor­za­ken van dat er zoveel over­schot­ten zijn, is dat het voor­deel van over­pro­du­ce­ren gro­ter is dan het nadeel, voor­al als je het finan­ci­eel bekijkt.

De impact die ze maken is lei­dend voor i‑did. ​“Vilt is een mate­ri­aal waar zelfs men­sen die nog nooit ach­ter naai­ma­chi­ne heb­ben geze­ten, mee kun­nen wer­ken. We zijn nu onze eigen fabriek aan het oprich­ten in Den Haag, om hier ons eigen vilt te maken van afge­we­zen bedrijfs­kle­ding, dit te ver­ve­ze­len en door de vilt­lijn te laten gaan.”

I‑did doet samen­wer­kin­gen met Ikea, ze maak­ten twee col­lec­ties van onder ande­ren dons­hoe­zen die over waren. ​“Maar we merk­ten dat als men­sen geen dons­hoe­zen met blau­we stip­pen kopen, ze ook geen schor­ten kopen met die print. Daar­om zijn we gaan wer­ken met vilt.”

Aar­ti O’Varma heeft een kle­ding­ver­huur­be­drijf genaamd The Col­lec­ti­ves waar ze ​“pre-loved” desig­ner vin­ta­ge kle­ding aan­biedt. Denk aan CHA­NEL bla­zers, Balen­cia­ga pumps of Isa­bel Marant laarsjes.

O’Varma werkt met gedra­gen kle­ding die in de kast hangt. ​“Ik begon met het ver­hu­ren van mijn eigen kle­ding, inmid­dels kan ieder­een kle­ding bij mij inle­ve­ren. Ik heb een pas­sie voor mode maar ik begrijp dat het een keer­zij­de heeft. Ik zag zoveel mooie kle­ren bij men­sen, dus nu ver­huur ik ze. Duur­zaam hoeft niet ten kos­te te gaan van de schoon­heid van kle­ding. Som­mi­ge items ver­koop ik ook en ik heb een samen­wer­king met De Bijenkorf.”

Ze vindt het belang­rijk om pro­duc­ten te kopen die er al zijn, dus niet nieuw zijn. Daar­naast denkt ze dat we de gedach­te, van dat we iets moe­ten heb­ben, los kun­nen laten. ​“Een kle­ding­stuk dat je bij mij huurt voor een paar dagen, draag je waar­schijn­lijk even vaak als een kle­ding­stuk dat je koopt bij de Zara voor het­zelf­de bedrag.”

Jos van den Hoogen is work­shop­ma­na­ger bij Denim City, waar kle­ding wordt gere­pa­reerd, gecusto­mi­zed en geup­cy­cled uit oude denim. Hij maak­te ook onder­deel uit van de repa­ra­tie-actie met de Amster­dam­se stads­pas, waar­bij gebrui­kers tot 90% kor­ting op kle­dingre­pa­ra­ties kregen.

Den­im­ci­ty wil de jon­ge gene­ra­tie mee­ne­men en duur­za­me jeans maken. Daar­om geven ze les en laten ze zien wat ze met denim kun­nen doen. Van den Hoogen: ​“Amster­dam noe­men wij de hoofd­stad van denim, Amster­dam­mers weten voor elke gele­gen­heid een spij­ker­broek te dragen.” 

“De gemid­del­de Neder­lan­der heeft er acht en gooit er per jaar vier weg. Wij pro­be­ren van die vier, twee stuks bin­nen te krij­gen en daar iets mee te doen, zoals hem te per­so­na­li­se­ren, te repa­re­ren of er nieu­we stof­fen van te maken. We bren­gen het op de manier dat het cool is om een broek te repa­re­ren en het is leuk om te zien dat men­sen hun favo­rie­te kle­ding­stuk daar­na weer kun­nen dra­gen.”

Van den Hoogen merkt wel dat de kwa­li­teit van jeans de laat­ste jaren ach­ter­uit gaat. ​“Dat klopt ook wel als je naar de prij­zen kijkt, maar toch kun­nen wij ze repa­re­ren als ze kapot zijn.” Hij noemt een oplos­sing voor de gro­te hoe­veel­he­den dead­stock die er nu over­blij­ven. ​“We wil­len de voor­ra­den laag maken. ​‘Made to order’ of ​‘on demand’ wer­ken kan daar­in een gro­te rol spe­len omdat kle­ding dan pas gemaakt wordt als iemand het heeft besteld en aan­ge­past kan wor­den aan de wen­sen van die persoon.”

Ellen Sil­le­kens is inno­va­tiema­na­ger bij tex­tiel­in­za­me­laar Sym­pa­ny en heeft een focus op cir­cu­lair onder­ne­men. Zij ver­telt over wel­ke kle­ding Sym­pa­ny bin­nen krijgt en wel­ke niet en waar het sys­teem tekort schiet om kle­ding opnieuw te kun­nen ver­ko­pen, gebrui­ken of recyclen.

Sym­pa­ny ver­za­melt post con­su­mer tex­tiel in heel Neder­land. Sil­len­kens: ​“Wij zet­ten 70% terug in markt, waar­van 10% voor de Neder­land­se markt. We zet­ten ook een deel af in Afri­ka. Al onze klan­ten heb­ben spe­ci­fie­ke eisen, voor een Afri­kaan­se klant die we heb­ben is de instruc­tie bij­voor­beeld dat de kle­ding vle­k­loos moet zijn, het liefst hel­de­re kleu­ren heeft en dat het geen win­ter­kle­ding mag zijn.” 

Ze zegt dat het voor Sym­pa­ny belang­rijk is dat inge­za­meld tex­tiel op de eer­ste plaats wordt her­ge­bruikt, anders refur­bis­hed wordt en als dat alle­bei niet kan, op vezel­ni­veau wordt geke­ken. ​“Pas als op vezel­ni­veau ook niets moge­lijk is, gaan we kij­ken wat kan met che­mi­sche recy­cling, zoals met SaX­cell. Per samen­wer­king die we heb­ben kij­ken we op wel­ke cate­go­rie­ën gesor­teerd moet wor­den.” Hier ligt vol­gens haar ook de groot­ste moei­lijk­heid. ​“Het is een puz­zel die moet wor­den opge­lost, finan­ci­eel is het las­tig en op som­mi­ge vlak­ken ont­breekt nog ken­nis. Soci­a­le inclu­si­vi­teit en trans­pa­ran­tie wor­den steeds belang­rij­ker.”

Sil­len­kens ver­telt dat ze ook dead­stock bin­nen­krij­gen bij de tex­tiel­in­za­me­ling. ​“Maar daar zit­ten meest­al restric­ties aan van waar het terecht mag komen.” Ze gelooft dat het belang­rijk is om ont­wer­pers eens ach­ter de sor­teer­band te zet­ten. ​“Om te laten zien wat er gebeurt met mate­ri­a­len en het design, en dat er bij het ont­wer­pen al keu­zes gemaakt kun­nen wor­den voor de duur­zaam­heid en her­bruik­baar­heid van de kle­ding in een later sta­di­um.”

Ire­ne Mal­di­ni is seni­or onder­zoe­ker bij onder­zoeks­groep Fas­hi­on & Tech­no­lo­gy op de Hoge­school van Amster­dam. Ze onder­zoekt voor­na­me­lijk design for sustai­na­bi­li­ty en maakt deel uit van de Amster­dam­se Donut Coalitie.

Ook Mal­di­ni haalt aan dat veel cij­fers rond­om dead­stock onze­ker zijn. ​“Daar is veel dis­cus­sie over, maar het cij­fer van 30% dat de con­su­ment niet bereikt komt vaak naar voren. We wil­len het pro­duc­tie­vo­lu­me ver­klei­nen en we onder­zoe­ken pro­duc­tie ​‘on demand’ ofte­wel pro­duc­tie op bestel­ling.”

Ze zegt dat het hoofd­ar­gu­ment voor pro­duc­tie ​‘on demand’, dead­stock ver­mij­den is, en con­su­men­ten betrek­ken in de ont­werp- en pro­duc­tie­fa­se. ​“Dat voegt waar­de toe aan de kle­ding­stuk­ken waar­door men­sen er een con­nec­tie mee voe­len. Ook al con­clu­deer­de ik in mijn onder­zoek dat men­sen met geper­so­na­li­seer­de items in hun kast, niet per sé klei­ne­re kle­ding­kas­ten hebben.”

Ze zegt dat er een ver­an­de­ring moet plaat­sen in de mind­set. ​“Dat heb­ben we nodig, anders zul­len bedrij­ven niet ver­an­de­ren. Het is een gro­te uit­da­ging want ook hoe we den­ken over de eco­no­mie moet ver­an­de­ren. De indu­strie moet wor­den omge­keerd en we moe­ten inves­te­ren in technologie.”

Ook COSH! Ziet het bestaan van het deadstock dilemma in

Bij COSH! vin­den we het goed dat dead­stock een nieuw leven krijgt door som­mi­ge mer­ken en stof­fen­ver­spil­ling daar­door kan afne­men. Toch is het niet zon­der risico’s zegt Niki De Schry­ver, foun­der van COSH!: ​“Als de vraag naar dead­stock mate­ri­a­len toe­neemt, zul­len bedrij­ven die de over­schot­ten ver­oor­za­ken min­der nood­zaak voe­len om hier ver­ant­woor­de­lijk­heid te nemen en zal over­pro­duc­tie dus blij­ven bestaan. Lie­ver voor­ko­men dan gene­zen, en dus min­der pro­du­ce­ren in eer­ste instantie.” 

Daar­naast zijn niet alle leve­ran­ciers en ver­ko­pers even trans­pa­rant over hun dead­stock. ​“Het zou daar­om kun­nen voor­ko­men dat leve­ran­ciers express teveel pro­du­ce­ren omdat ze de zoge­naam­de dead­stock als­nog met winst kun­nen verkopen.” 

Ook is dead­stock stof niet altijd even duur­zaam in pro­duc­tie en gebruik, omdat dead­stock bij­voor­beeld zo geclas­si­fi­ceerd is door­dat de stof is afge­keurd door een merk. Mis­schien is dat wel gebeurd omdat de kwa­li­teit niet hoog genoeg was voor dat merk. ​“Dan is de kwa­li­teit soms nog steeds onvol­doen­de voor een merk dat dead­stock gebruikt, ook kan de stof gepro­du­ceerd zijn in one­thi­sche werk­om­stan­dig­he­den of van oneco­lo­gi­sche mate­ri­a­len. Dead­stock is geen garan­tie voor een vol­le­dig duur­zaam pro­duct.”

Toch zijn er zeker voor­de­len aan dead­stock! Voor klei­ne bedrij­ven is het bij­voor­beeld een hele fij­ne uit­komst omdat je unie­ke stof­fen van soms hoge kwa­li­teit kunt vin­den in klei­ne­re hoe­veel­he­den en aan klei­ne­re prij­zen.

Ook heeft dead­stock stof the­o­re­tisch gezien een lage­re CO2 voet­af­druk omdat er in prin­ci­pe geen nieu­we grond­stof­fen voor hoef­den wor­den aan­ge­bro­ken. Toch zal de daad­wer­ke­lij­ke CO2 afdruk afhan­gen van de mate­ri­a­len, trans­port, etce­te­ra, in de rea­li­teit is dit natuur­lijk nooit 0. Elk dead­stock mate­ri­aal is ver­schil­lend, net als elk ​“nieuw” materiaal. 

Dus is dead­stock dé oplos­sing om de modein­du­strie te ver­duur­za­men op de weg naar een cir­cu­lai­re eco­no­mie? Ja en nee, er is nooit één oplos­sing, teveel van het­zelf­de is altijd teveel. Het moet bij klei­ne hoe­veel­he­den blij­ven want alleen dan helpt het in de strijd tegen over­pro­duc­tie en onbe­nut­te grondstoffen. 

Ben je benieuwd gewor­den naar mer­ken die dead­stock mate­ri­a­len gebrui­ken voor hun col­lec­ties? Kijk dan zeker eens bij koda amster­dam , Cap­su­le Stu­dio , Kst­mi­zed , Dai­ly­me­nu , Nat­a­cha Cado­ni­ci en Over­all Offi­ce .

koda amsterdam

Bij koda amster­dam vind je unie­ke, tijd­lo­ze tas­sen en acces­soi­res. Alle pro­duc­ten wor­den gemaakt van kni­p­res­ten ofte­wel rest­stof­fen van gor­dijn- en meu­bel­stof, ste­vig en circulair! 

Alle stuks wor­den ont­wor­pen door Neder­land­se desig­ners en gemaakt door talent­vol­le men­sen met een afstand tot de arbeids­markt in Neder­land­se ate­liers. Zij tove­ren de stof­fen om tot etuis, tas­sen, kus­sens en plaids in Neder­land­se ateliers. 

Capsule Studio

Ben je op zoek naar kwa­li­teits­vol­le essen­ti­als voor in je gar­de­ro­be? Bij het Amster­dam­se merk Cap­su­le Stu­dio vind je duur­zaam en lokaal gepro­du­ceer­de over­hem­den, jurk­jes, cozy suits (sweat­s­uits) en voor­al: hun ico­ni­sche power suits! In klas­sie­ke kleu­ren zoals wit en zand­kleur maar ook in meer pas­tel of gedurf­de kleu­ren zoals licht­ro­ze en bordeauxrood.

Alle kle­ding is ethisch gemaakt in Por­tu­gal of Polen van bio­lo­gi­sche mate­ri­a­len of dead­stock.

KSTMIZED

KST­MI­ZED is het upcy­cling kle­ding­merk van mode­ont­werp­ster Jolien Lau­wers. Jolien wil de ver­vui­len­de mode-indu­strie aan­pak­ken met haar eigen merk. De col­lec­ties bestaan daar­om vol­le­dig uit unie­ke stuk­ken van desig­ner stof­over­schot­ten en ver­ge­ten kle­ding.

Zo gebruikt Jolien onder ande­re stof­fen van Essen­tiel, Dries Van Noten, Chris­ti­an Wij­nants, Nat­ha­lie Vlee­schou­wer, en nog veel meer. Deze dead­stock, krijgt dank­zij KST­MI­ZED een fijn twee­de leven!

Voor de basics gebruikt Jolien duur­za­me stof­fen en de gere­cy­cleer­de kle­ding­stuk­ken krijgt ze van haar soci­al media vol­gers en klanten. 

Dailymenu

Dai­ly­me­nu is het resul­taat van een uit­ge­breid onder­zoek en bestaat uit een col­lec­tie van zes veel­zij­di­ge en tijd­lo­ze stuk­ken die geschikt zijn voor zowel man­nen als vrou­wen met ver­schil­len­de lichaamstypes. 

De desig­ners com­mu­ni­ce­ren trans­pa­rant over de pro­duc­tie en alle kle­ding­stuk­ken zijn gemaakt van twee­de­hands kle­ding en dead­stock mate­ri­a­len. Ze wor­den zo lokaal moge­lijk gepro­du­ceerd.

Natacha Cadonici

Nat­a­cha Cado­ni­ci ont­werpt kle­ding voor vrou­wen die je ook ach­ter­ste­vo­ren kunt dra­gen zodat je twee looks in één hebt. Nat­a­cha ont­werpt haar kle­ding voor de druk­ke boss babe. Omdat ze vindt dat die vrou­wen res­pect ver­die­nen, ver­taalt ze dat naar haar collecties.

De stof­fen van dit merk zijn kwa­li­teits­vol en komen uit Parij­se mode­hui­zen die rol­len stof over­heb­ben (dead­stock). Deze recy­clet ze tot haar eigen cre­a­ties. Haar sig­na­tuur boord laat ze brei­en in een fabriek in Frank­rijk en alle kle­ding­stuk­ken wor­den gemaakt in een Brus­sels ate­lier.

Overall Office

Over­all Offi­ce is een slow fas­hi­on merk uit Praag dat kwa­li­ta­tie­ve kle­ding­stuk­ken maakt in klei­ne opla­ges. In de col­lec­tie vind je ver­schil­len­de kle­ding, bad­mo­de en acces­soi­res voor man­nen en vrou­wen. Over­all Offi­ce pro­du­ceert ethisch en lokaal in Tsjechië.

Dit merk maakt gebruik van GOTS-gecer­ti­fi­ceerd bio­lo­gisch katoen voor hun T‑shirts en sok­ken. Maar naast nieu­we stof­fen van bio­ka­toen koopt het merk ook dead­stock stof­fen aan bij Euro­pe­se leve­ran­ciers om die een twee­de leven te geven.

Daar­naast gebruikt het merk ook gere­cy­cleer­de vezels, voor­na­me­lijk voor hun zwem­kle­ding. De bikini’s en bad­pak­ken zijn gemaakt van recy­cled poly­a­mi­de ECONYL®-garen.