Lokale economie vooruit: Oeganda zet een streep door het importeren van tweedehands kleding

Yowe­ri Museve­ni, pre­si­dent van Oegan­da heeft stap­pen onder­no­men om de toe­stroom van geïm­por­teer­de gebruik­te kle­ding een halt toe te roe­pen. Deze ban is bedoeld om de soci­a­le en mili­eu-impact van de instroom van gebruik­te kle­ding tegen te gaan en de Oegan­de­se katoen- en tex­tiel­in­du­strie nieuw leven in te blazen. 

De toe­ne­men­de aan­dacht voor ​‘afval­ko­lo­ni­a­lis­me’ in de media kan lei­den tot een her­zie­ning van de inter­na­ti­o­na­le han­dels­re­la­ties tus­sen het Noor­den en het Zui­den, voor­al met betrek­king tot de han­del in twee­de­hands kle­ding. De baan­bre­ken­de richt­lijn van Oegan­da, gepland voor imple­men­ta­tie op 1 sep­tem­ber, is een stra­te­gi­sche stap om de lang­du­ri­ge pro­ble­men in de Oegan­de­se katoen- en tex­tiel­in­du­strie aan te pak­ken en deze sec­to­ren nieuw leven in te blazen.

Katoen: Het Weefsel van Industrieel Kapitalisme

Katoen, tra­di­ti­o­neel een belang­rijk geld­ge­was in Oegan­da, werd in 1903 door de Brit­se kolo­ni­a­le over­heid geïn­tro­du­ceerd. Het is een cru­ci­aal export­pro­duct en een loka­le grond­stof. Ondanks de zwa­re con­tro­le in het ver­le­den, is er in Oegan­da zelf wei­nig con­sump­tie van katoen. Lan­den in Sub-Saha­ra Afri­ka, inclu­sief Oegan­da, expor­te­ren meer dan 90% van hun gepro­du­ceer­de ruwe katoen. Hier­door bestaan uit­ge­brei­de katoen-naar-tex­tiel waar­de­ke­tens in Afri­ka nau­we­lijks. De twee­de­hands kle­ding­markt over­heerst de loka­le con­sump­tie, waar­door het voor loka­le ont­wer­pers en ambachts­lie­den las­tig is om te con­cur­re­ren met de lage prij­zen van geïm­por­teer­de twee­de­hands kle­ding. Vol­gens een rap­port van de Ver­e­nig­de Naties Con­fe­ren­tie over Han­del en Ont­wik­ke­ling (UNCTAD) heeft de Oegan­de­se tex­tiel­in­du­strie moei­te om te bloei­en naast de over­vloed aan twee­de­hands kle­ding in het land. 

Koloniaal textielafval vermomd als tweedehands kleding

Al decen­nia lang wordt Oegan­da, samen met ande­re Oost-Afri­kaan­se lan­den, over­spoeld met twee­de­hands kle­ding uit het Noor­den. Deze con­stan­te stroom heeft onbe­doeld de loka­le tex­tiel­in­du­strie geschaad. De goed­ko­pe, toe­gan­ke­lij­ke kle­ding heeft onver­wach­te nega­tie­ve effec­ten gehad, en de focus op betaal­ba­re mode heeft geleid tot com­plexe eco­no­mi­sche en ontwikkelingsvraagstukken.

Pre­si­dent Museve­ni’s stand­punt weer­spie­gelt een lang­du­rig debat, waar­bij wereld­wijd enga­ge­ment en acti­vis­me betrok­ken zijn. Zijn beslis­sing biedt hoop op het benut­ten van onge­bruikt poten­ti­eel en het her­o­ve­ren van de tex­tiel­in­du­strie, die decen­nia­lang onder­drukt en inac­tief is geweest.

Wet­ge­ving als Drijf­veer voor Verandering

De ​“Buy Ugan­da Build Ugan­da”-richt­lijn vormt de kern van een beleid gericht op het sti­mu­le­ren van bin­nen­land­se pro­duc­tie, met als doel zelf­voor­zie­ning en eco­no­mi­sche groei. Pre­si­dent Museve­ni heeft zich sterk uit­ge­spro­ken tegen de invoer van twee­de­hands kle­ding: ​“Ik heb de oor­log ver­klaard aan twee­de­hands kle­ding”, om zo de Afri­kaan­se tex­tiel­in­du­strie en de loka­le mode te bevor­de­ren. Hij ziet een toe­komst waar­in Oegan­da’s tex­tiel­tra­di­ties her­le­ven, met lokaal opge­lei­de arbei­ders die loka­le grond­stof­fen ver­wer­ken tot hoog­waar­di­ge stoffen.

Deze beleids­keu­ze roept ech­ter ook con­tro­ver­ses op. Hoe­wel het doel van zelf­voor­zie­ning lovens­waar­dig is, staan som­mi­gen kri­tisch tegen­over deze ver­an­de­ring. De twee­de­hands kle­ding­in­du­strie in Oegan­da biedt werk aan mil­joe­nen en draagt sig­ni­fi­cant bij aan de staats­kas. De eco­no­mi­sche afhan­ke­lijk­heid van veel men­sen van deze markt roept vra­gen op: Hoe kan de visie van de pre­si­dent wor­den ver­e­nigd met de eco­no­mi­sche rea­li­teit en het levens­on­der­houd van de bevolking?

Nationale ambities in het tijdperk van globalisering

De recen­te beslis­sing van Oegan­da brengt belang­rij­ke vra­gen naar voren over de wereld­wij­de dyna­miek van de mode-indu­strie. De aan­hou­den­de stroom van wes­ter­se kle­ding naar Afri­ka belicht de com­plexe rela­ties bin­nen de glo­ba­li­se­ring en de eco­no­mi­sche belan­gen. Het feit dat meer dan 70% van wereld­wijd gedo­neer­de kle­ding in Afri­ka terecht­komt, werpt een scha­duw over de kwa­li­teit en mili­eu­ef­fec­ten van deze kle­ding, zoals ook blijkt uit een Green­pea­ce-rap­port.

Dit com­plexe samen­spel van eco­no­mie, cul­tuur en mili­eu-impact vormt de uit­da­ging waar de nieu­we Oegan­de­se richt­lijn zich op richt. Oegan­da heeft al eer­der pogin­gen onder­no­men om de invoer van twee­de­hands kle­ding te ver­bie­den, in 2016 en 2020, maar deze plan­nen wer­den inge­trok­ken door drei­ging van Ame­ri­kaan­se sanc­ties. Dit roept de vraag op over beslis­sings­be­voegd­heid: Wie bepaalt of Oegan­da twee­de­hands­kle­ding impor­teert – Oegan­da zelf of exter­ne invloe­den zoals de VS?

Een nieuw tijdperk voor de Oegandese textielindustrie?

Pre­si­dent Museve­ni prijst de Chi­ne­se inves­te­rin­gen in Afri­ka en over­weegt de her­op­le­ving van de Oegan­de­se tex­tiel­in­du­strie. Deze ont­wik­ke­ling, die nieu­we fabrie­ken en banen voor de werk­lo­ze jeugd belooft, zou een revo­lu­tie kun­nen bete­ke­nen. Ech­ter, er heerst debat en bezorgd­heid over de juis­te aan­pak. Som­mi­ge des­kun­di­gen advi­se­ren een gelei­de­lij­ke groei van de tex­tiel­in­du­strie, met nadruk op het uit­brei­den van de pro­duc­tie­ca­pa­ci­teit vóór het afstap­pen van de twee­de­hands kledingsector.

Oegan­da staat op een kruis­punt tus­sen tra­di­tie en moder­ni­se­ring, tus­sen eco­no­misch rea­lis­me en nati­o­na­le ambi­ties. De plan­nen van de pre­si­dent kun­nen een ingrij­pen­de ver­an­de­ring teweeg­bren­gen in de Oegan­de­se maat­schap­pij. Dit zou een nieuw hoofd­stuk kun­nen zijn in de geschie­de­nis van tex­tiel en katoen, een geschie­de­nis die tot nu toe geken­merkt werd door afhan­ke­lijk­heid en onder­wer­ping. De tijd zal leren of deze bewe­ging zich zal ont­wik­ke­len tot een opval­len­de case­stu­dy over de invloed van wet­ge­ving op de revi­ta­li­se­ring van een nati­o­na­le industrie.