Niki de Schryver en Sara Matthieu in gesprek: Hoe leggen we fast fashion aan banden?

Door in te zet­ten op cir­cu­lai­re mode, her­stel en her­ge­bruik kun­nen we samen een posi­tie­ve ver­an­de­ring teweeg­bren­gen. Zater­dag 21 okto­ber ging Euro­par­le­ments­lid Sara Mat­thieu in gesprek met Niki de Schry­ver, opricht­ster van COSH! Het eve­ne­ment is onder­deel van de cir­cu­lai­re tour van Mat­thieu, waar­in ze een cir­cu­lai­re eco­no­mie als duur­zaam en haal­baar alter­na­tief voor de weg­wer­p­eco­no­mie pre­sen­teert. Onder mode­ra­tie van Ilse Van Dien­de­ren van Groen Ant­wer­pen, bespra­ken zij belang­rij­ke vraag­stuk­ken rond­om fast fas­hi­on. De impact van de tex­tiel­in­du­strie op mens en mili­eu ver­min­de­ren, staat hier­bij centraal.

De noodzaak voor verandering

De gemid­del­de Euro­pe­aan dankt jaar­lijks 12 kg kle­ding af. Dit resul­teert in maar liefst 4 mil­joen ton afval per jaar, waar­van slechts 1 pro­cent gere­cy­cled wordt.

Sara Mat­thieu en Niki De Schry­ver zijn vast­be­ra­den om ver­an­de­ring teweeg te bren­gen. Ze plei­ten voor slow fas­hi­on en wil­len fast fas­hi­on aan ban­den leg­gen door in te zet­ten op cir­cu­lai­re mode. Hier­bij spe­len her­ge­bruik en repa­ra­tie een belang­rij­ke rol, het afval van van­daag moet de grond­stof­fen vor­men van mor­gen. De Schry­ver: ​“We wil­len een duur­za­me­re leef­stijl voor ieder­een moge­lijk maken. En voor ieder­een kan dat iets anders bete­ke­nen. Het is bij­voor­beeld een te gro­te ver­an­de­ring voor een sho­pa­ho­lic om plots zijn gedrag te ver­an­de­ren en maxi­maal 5 items per jaar te kopen en alles te herstellen.”

Verantwoordelijkheid bij bedrijven én overheid

Mat­thieu bena­drukt dat het niet de ver­ant­woor­de­lijk­heid van de con­su­ment mag zijn om kom­af te maken met fast fas­hi­on. Ster­ke wet­ten zijn nodig om ervoor te zor­gen dat de kle­ding­in­du­strie niet lan­ger pro­du­ceert ten kos­te van mens en mili­eu. ​“Het Euro­pees Par­le­ment maakt daar nu werk van dank­zij onze frac­tie. Dat er na gro­te ram­pen, zoals de instor­ting van de Rana Pla­za fabriek in Bang­la­desh, nog steeds one­thi­sche pro­duc­tie plaats­vindt, is onaan­vaard­baar. We moe­ten daar, als wet­ge­ver, iets aan doen.”

Samen met de groe­ne frac­tie, werkt Mat­thieu aan Euro­pe­se regels die fast fas­hi­on moe­ten inper­ken. ​“Zo ligt er een wets­voor­stel op tafel waar­bij bedrij­ven ver­ant­woor­de­lijk wor­den gesteld voor hun eigen, vol­le­di­ge keten. Bedrij­ven wor­den ver­plicht om hun ketens te scree­nen en zich te hou­den aan milieu‑, men­sen- en arbeidsrechten.”

Aanpak van dwangarbeid

Euro­pa werkt ook aan een ban op dwang­ar­beid. ​“Dat is belang­rijk. Aan­ge­zien zo’n 20% van de wereld­wij­de katoen­aan­voer uit gebie­den komt waar­in Oei­goer­se dwang­kam­pen te vin­den zijn.” Haalt Mat­thieu aan. ​“We moe­ten zor­gen dat pro­duc­ten, die hier­aan gel­inkt zijn, van de Euro­pe­se markt gehaald worden.”

Ecodesign: een circulair traject

De Euro­pe­se Com­mis­sie heeft even­eens nieu­we eco­de­sign plan­nen voor­ge­steld. Het doel hier­van is om de tex­tiel­sec­tor op een cir­cu­lair pad te zet­ten. Met de focus op her­stel, her­ge­bruik en recy­cle­baar­heid van tex­tiel. Sara Mat­thieu: ​“Bedrij­ven die­nen bij de ont­wik­ke­ling van pro­duc­ten al reke­ning te hou­den met de impact op mili­eu en gezond­heid. Ook moe­ten ze kle­ding gaan pro­du­ce­ren die een lan­ge levens­duur bevor­de­ren, in tegen­stel­ling tot de vluch­ti­ge trends die ken­mer­kend zijn voor de hui­di­ge Fast Fas­hi­on cul­tuur. Tegen­woor­dig is het goed­ko­per om een kle­ding­stuk weg te gooi­en en iets nieuws te kopen, dan het te (laten) herstellen.”

Om zowel her­stel als recy­cla­ge te ver­ge­mak­ke­lij­ken, werkt de EU aan een digi­taal pro­duct­pas­poort (DPP), waar­in pro­du­cen­ten alle infor­ma­tie over hun pro­duc­ten moe­ten vast­leg­gen. Hier­mee kun je de oor­sprong van een pro­duct achterhalen.

Het Euro­pees Par­le­ment wil daar­bo­ven­op een ban op de ver­nie­ti­ging van onver­koch­te kle­dij en schoe­nen om de tex­tiel­af­val­berg aan te pak­ken. Dit omvat ook het beper­ken van export van tex­tiel­af­val naar bui­ten Euro­pa. Frank­rijk is een voor­lo­per in wet­ge­ving ter bestrij­ding van tex­tiel­af­val. Lees hier meer over hoe Frank­rijk dit pro­bleem al sinds 2022 aan­pakt.

“Ondanks dat we de vor­ming van deze wet­ge­ving onder­steu­nen, zien we nog wel enke­le valkui­len.” Zegt De Schry­ver. ​“Wie con­tro­leert of de infor­ma­tie in de DPP’s klopt? Ook krijg je te maken met een extra label dat ver­wij­derd moet wor­den voor recy­cla­ge. Sor­teer­cen­tra vra­gen zich af of de dra­ger van de DPP na enke­le decen­nia nog lees­baar zal zijn. Boven­dien zijn er gigan­ti­sche data­cen­tra nodig om alle infor­ma­tie op te slaan, die ook weer ener­gie kos­ten.” Maar mis­schien nog wel het belang­rijk­ste punt, ​“Wat is de kost van een DPP tegen­over het loon van een kle­ding­ar­bei­der? De imple­men­ta­tie van deze tech­no­lo­gie kost geld en 95% van de pro­duc­ten op de markt, wor­den nu al onder de wer­ke­lij­ke prijs ver­kocht. Dat ter­wijl kle­ding­ar­bei­ders ver­re van een leef­baar loon ver­die­nen. Bedrij­ven moe­ten keu­zes maken of ze hun pro­duc­ten duur­der maken of het ten kos­ten laten gaan van iets anders.”

Sarah Mat­thieu rea­geert: ​“Het digi­taal pro­duct­pas­poort geeft de con­su­ment veel meer infor­ma­tie over in wel­ke omstan­dig­he­den een kle­ding­stuk is gemaakt en met wel­ke mili­eu-impact; ook recy­clen gaat dank­zij de info gemak­ke­lij­ker. Dat is dus een belang­rij­ke stap rich­ting cir­cu­lair tex­tiel, die momen­teel nog onder­han­deld wordt. We heb­ben tra­ceer­baar­heid en dui­de­lij­ke pro­duct­in­for­ma­tie nodig, wat niet weg­neemt dat we tege­lij­ker­tijd ook strij­den voor leef­ba­re lonen.”

Rol van consumenten

Tij­dens het panel werd ook inge­gaan op de rol van con­su­men­ten in de strijd tegen Fast Fas­hi­on. De Schry­ver: ​“Het is voor con­su­men­ten steeds moei­lij­ker om een juis­te keu­ze te maken. Onlangs werd dui­de­lijk uit onder­zoek dat er veel frau­de plaats­vindt in de bio­lo­gi­sche katoen­in­du­strie. Dit zet de betrouw­baar­heid van cer­ti­fi­ca­ten op het spel.”

Ook Mat­thieu stelt de behulp­zaam­heid van cer­ti­fi­ca­ten en labels in vraag. ​“Ze kun­nen han­dig zijn. Maar ze maken het ook moei­lijk om het bos nog door de bomen te zien.” Mat­thieu bena­drukt ook hier het belang van wet­ge­ving. ​“Dank­zij de aan­ko­men­de wet tegen green­was­hing, kun­nen bedrij­ven geen groe­ne claims meer maken die onvol­doen­de onder­bouwd zijn. Er is momen­teel veel val­se recla­me. Zoals win­kels die zeg­gen kle­ding in te zame­len in ruil voor een kor­tings­bon en de kle­ding te recy­clen. Onder­zoek toon­de aan dat ze die kle­ding meest­al níet recy­clen. Boven­dien sti­mu­le­ren deze win­kels, de con­su­ment ook nog eens om een nieu­we aan­koop te doen met de kortingsbon.”

COSH! zet zich in om een dui­de­lij­ker beeld te schep­pen over de goe­de acties en werk­pun­ten van mode­mer­ken. De oprich­ter van COSH!: ​“We heb­ben een index ont­wik­keld om dui­de­lijk te maken hoe een merk pres­teert op vlak van peo­p­le, pla­net, ani­mal wel­l­being, short chain, cir­cu­la­ri­ty, transpa­ren­cy en slow fas­hi­on. We onder­zoe­ken mer­ken in opdracht van win­kels die lid zijn van het plat­form. Het merk research team gaat in ver­vol­gens gesprek met de mer­ken om infor­ma­tie op te vra­gen voor een accu­ra­te scree­ning. Hier­bij hou­den we bij COSH! reke­ning met aan­vaar­de cer­ti­fi­ca­ten in de sec­tor, maar ook met de onder­lin­ge ver­schil­len en nadruk­ken in diver­se fasen van de toeleveringsketen.”

Online shopping

Onli­ne win­ke­len is popu­lair door het enor­me gemak ervan. Een paar klik­ken op de knop en je kle­ding wordt gele­verd aan de deur. Veel men­sen zijn zich niet bewust van de impact van onli­ne shop­pen en het gra­tis retour­be­leid. Euro­par­le­ments­lid Mat­thieu: ​“Groen wil het mak­ke­lij­ker maken voor de con­su­ment om onli­ne te zien hoe een pro­duct eruit ziet en de maat in te schat­ten. Daar­naast moet ook het gra­tis retour­be­leid op de schop en moet er een ver­bod komen op de ver­nie­ti­ging van onver­koch­te pro­duc­ten. Vaak gaat dit om retour­zen­din­gen.” Het kost bedrij­ven meest­al meer geld om het terug­ge­stuur­de pro­duct te con­tro­le­ren en opnieuw te ver­ko­pen, dan het te verbranden.

Niki De Schy­ver: ​“Bij COSH! moe­di­gen we aan om lokaal en in fysie­ke win­kels te shop­pen. 60% van de kle­ding­aan­ko­pen in Bel­gië wor­den van­daag de dag gedaan in de win­kel­stra­ten. Shop­pen in een bak­ste­nen win­kel ver­sterkt de band die je hebt met een kle­ding­stuk. Door de ser­vi­ce die je krijgt bij het kie­zen van de juis­te kle­ding voor jóu, wordt er een erva­rings-her­in­ne­ring gekop­peld aan je nieu­we kle­ding­stuk. Hier­door zal je ver­vol­gens een ande­re rela­tie met het kle­ding­stuk heb­ben en er min­der snel afscheid van nemen.”

Het prijskaartje

Sara Mat­thieu geeft aan dat eer­lij­ke pro­duc­tie voor­komt dat ande­ren de prijs beta­len van een (te goed­koop) pro­duct. Zoals door slech­te werk­om­stan­dig­he­den of plas­tic­ver­vui­ling door syn­the­tisch stofgebruik.

“Slow fas­hi­on gaat lan­ger mee. Waar­door de kos­ten op ter­mijn lager zul­len zijn bij tijd­lo­ze stuk­ken van goe­de kwa­li­teit (cost per wear). Het sti­mu­le­ren van min­der en bewus­ter kopen, leidt tot een duur­za­me gar­de­ro­be die het waard is om te koes­te­ren. Oplos­sin­gen zoals swap­pen en huren wor­den steeds popu­lair­der om de levens­duur van kle­ding te ver­len­gen. Over­he­den kun­nen repa­ra­tie sti­mu­le­ren door de btw te ver­la­gen op repa­ra­ties en men­sen die ervoor kie­zen om kle­ding te laten her­stel­len, in plaats van weg te gooi­en, te belonen.”

Het panel met Sara Mat­thieu en Niki De Schry­ver, geor­ga­ni­seerd bij Naai­punt, maakt dui­de­lijk dat er actie nodig is om fast fas­hi­on aan ban­den te leg­gen. Om de tex­tiel­in­du­strie te ver­duur­za­men, zijn ster­ke wet­ten, ver­ant­woor­de­lijk­heid bij over­he­den en bedrij­ven, en bewust­wor­ding onder con­su­men­ten van essen­ti­eel belang.