De laatste waarschuwing

Net uit­ge­bracht: Het nieuw­ste IPCC Syn­the­sis Report geeft een laat­ste waar­schu­wing. De term ​“opwar­ming van de aar­de” is een under­sta­te­ment. Onze pla­neet raakt snel­ler over­ver­hit dan wij ons kun­nen aan­pas­sen. Rege­rin­gen kun­nen niet lan­ger uit­stel­len of bij­stu­ren zon­der een leef­ba­re toe­komst voor ieder­een op het spel te zet­ten. Het goe­de nieuws? We heb­ben een gids, de instru­men­ten en de mid­de­len om een drei­gen­de cata­stro­fe te voorkomen.

Natuurrampen zijn niet langer zeldzaam.

Het afge­lo­pen jaar was een mijl­paal op het gebied van natuur­ram­pen. Hele dor­pen in Bang­la­desh, Pak­is­tan en Cali­for­nië wer­den weg­ge­vaagd door stort­re­gens en over­stro­min­gen. Bos­bran­den ver­woest­ten mil­joe­nen hec­ta­ren en hui­zen in Grie­ken­land en Span­je. Droog­tes ver­oor­za­ken levens­be­drei­gen­de water­te­kor­ten, waar­bij de oog­sten in de Hoorn van Afri­ka, Ita­lië en de VS instor­ten.

Ita­lië wordt gecon­fron­teerd met de erg­ste droog­te in 70 jaar en de meren en rivie­ren staan op een his­to­risch laag peil. Onder­tus­sen vluch­ten mil­joe­nen men­sen voor de snel toe­ne­men­de woes­tijn­vor­ming in de Hoorn van Afri­ka. Voor het eerst in de geschie­de­nis waren de Alpen sneeuw­vrij op het hoog­te­punt van het ski­sei­zoen. Het kli­maat ver­an­dert met een onge­kend tempo.

Klimaatrechtvaardigheid.

Over de hele wereld heb­ben hon­der­den weten­schap­pers de afge­lo­pen acht jaar samen­ge­werkt aan het opstel­len van wat de bij­bel van elke rege­ring zou moe­ten zijn om groot­scha­li­ge cata­stro­fe te voor­ko­men. Als de wereld­wij­de rege­rings­ge­meen­schap er ech­ter niet in slaagt om bin­nen dit decen­ni­um col­lec­tief een onmid­del­lij­ke en radi­ca­le decar­bo­ni­sa­tie van alle sec­to­ren door te voe­ren, zal het vol­gen­de 2030 rap­port wor­den gecon­fron­teerd met een post‑1,5‑graden rea­li­teit.

Inter­na­ti­o­naal ont­heem­den bevin­den zich al in de front­li­nie van de kli­maat­ver­an­de­ring. Afri­ka alleen al her­bergt meer dan een der­de van de wereld­wij­de gedwon­gen vluch­te­lin­gen. Dege­nen die in kli­maat­hot­s­pots wonen, waar de levens­om­stan­dig­he­den door de opwar­ming van de aar­de steeds vij­an­di­ger wor­den, beschik­ken niet over de mid­de­len om zich aan te pas­sen. Kli­maat­de­sta­bi­li­sa­tie werkt als een kata­ly­sa­tor en ver­er­gert span­nin­gen en con­flic­ten waar­bij zowel men­sen als die­ren vech­ten om te over­le­ven. ​“Kli­maat­recht­vaar­dig­heid is cru­ci­aal omdat dege­nen die het minst aan de kli­maat­ver­an­de­ring heb­ben bij­ge­dra­gen, one­ven­re­dig zwaar wor­den getrof­fen”, aldus Adi­ti Muk­her­ji, een van de 93 auteurs van dit syn­the­se­ver­slag.

Daar­om ligt de ver­ant­woor­de­lijk­heid om maat­re­ge­len te nemen bij dege­nen die over de hulp­bron­nen en finan­ci­ë­le mid­de­len beschik­ken om de gro­te ver­an­de­ring in gang te zet­ten. Het vergt een col­lec­tie­ve inspan­ning en een sys­teem­her­zie­ning die door de geïn­du­stri­a­li­seer­de lan­den moet wor­den aan­ge­voerd. De secre­ta­ris-gene­raal van de VN, Antó­nio Guter­res, ver­klaar­de dat ​“de rij­ke lan­den moe­ten pro­be­ren de net­to-uit­stoot van broei­kas­gas­sen voor 2040 te berei­ken en niet voor 2050″, zoals zij had­den toe­ge­zegd. Hij riep ook op tot een onmid­del­lij­ke stop­zet­ting van de finan­cie­ring van kolenwinning.

De tijd om te helen is nu.

Zoals de poëet Rupi Kaur schreef:

“Look at what they’­ve done
the earth cried to the moon
they’­ve tur­ned me into one enti­re brui­se
- green and blue”

We heb­ben dat­ge­ne wat ons in leven houdt gesla­gen en gekneusd, waar­bij we lit­te­kens van ont­gin­ning heb­ben ach­ter­ge­la­ten om onze kort­zich­ti­ge hon­ger naar winst en over­con­sump­tie te voe­den. Ter­wijl deze opbreng­sten in de zak­ken van slechts een hand­je­vol men­sen terecht­ko­men, wor­den mil­joe­nen nu al gecon­fron­teerd met een levens­be­drei­gen­de cri­sis als we zo door­gaan. Ons niet-duur­za­me gebruik van ener­gie, land en hulp­bron­nen, onze levens­stijl­keu­zes en onze (over)consumptie- en pro­duc­tie­pa­tro­nen, met name in het glo­ba­le noor­den van de wereld, heb­ben ons op een exis­ten­ti­eel kruis­punt gebracht.

De mode-indu­strie moet zich­zelf ver­ant­woor­de­lijk stel­len en haar bestaan­de struc­tu­ren, die over­con­sump­tie en over­pro­duc­tie bevor­de­ren ten kos­te van mens en pla­neet, her­o­ver­we­gen en her­vor­men. Het eer­der dit jaar gepu­bli­ceer­de rap­port van het Hot or Cool Insti­tu­te bevat kwan­ti­fi­ceer­ba­re cij­fers waar­uit blijkt dat de door mode ver­oor­zaak­te emis­sies van de rijk­ste 20% in de lan­den van de G20 20 keer hoger zijn dan die van de arm­ste 20%. Vol­gens deze ana­ly­se moe­ten de rijk­ste 20% van het Ver­e­nigd Konink­rijk hun mode­con­sump­tie­voet­af­druk met 83% ver­min­de­ren om de 1,5‑gradendoelstelling van de Over­een­komst van Parijs te halen. Vol­gens hun rap­port kan elk indi­vi­du vijf nieu­we arti­ke­len per jaar kopen en bin­nen de pla­ne­tai­re gren­zen blij­ven. We moe­ten zelf opnieuw defi­ni­ë­ren wat vol­doen­de is, ons rich­ten op wat we nodig heb­ben in plaats van wat we wil­len, en eisen dat de bedrij­ven die aan­drin­gen op snel­le mode, hun bedrijfs­mo­del­len her­bou­wen met het wel­zijn van de pla­neet als kern. De wet moet afdwin­gen wat de door winst gedre­ven vrije markt niet kan regelen.

Het kli­maat, de eco­sys­te­men en de samen­le­vin­gen op aar­de zijn met elkaar ver­bon­den en de gevol­gen van de ont­wrich­ting ervan gaan ons voor­stel­lings­ver­mo­gen te boven. Ter­wijl uit­stel van mili­eu­her­stel geen optie meer is, ligt de oplos­sing in kli­maat­be­sten­di­ge ont­wik­ke­ling. Dit wordt ech­ter moei­lij­ker te rea­li­se­ren met elke toe­na­me van de opwar­ming van de aarde.