De rol van klimaatrechtvaardigheid in de mode: Een duik in het diepe

Nu we wor­ste­len met de drin­gen­de nood­zaak om de gevol­gen van kli­maat­ver­an­de­ring voor gemar­gi­na­li­seer­de gemeen­schap­pen aan te pak­ken komt de term kli­maat­recht­vaar­dig­heid steeds meer naar boven. Maar wat bete­kent kli­maat­recht­vaar­dig­heid in de con­text van de mode-indu­strie? In dit arti­kel ver­ken­nen we het snij­vlak van mode en kli­maat­recht­vaar­dig­heid, ont­dek­ken we de manie­ren waar­op de mode-indu­strie invloed heeft op kli­maat­recht­vaar­dig­heid en hoe indi­vi­du­en actie kun­nen onder­ne­men om kli­maat­on­recht­vaar­dig­heid in hun dage­lijks leven te voorkomen.

Klimaatrechtvaardigheid begrijpen

Voor­dat we die­per ingaan op de rela­tie tus­sen mode en kli­maat­recht­vaar­dig­heid, moe­ten we eerst kort begrij­pen wat kli­maat­recht­vaar­dig­heid inhoudt. Kli­maat­recht­vaar­dig­heid is een con­cept dat de one­ven­re­di­ge gevol­gen erkent van kli­maat­ver­an­de­ring voor kwets­ba­re gemeen­schap­pen, met name in lan­den met een laag inko­men en gemar­gi­na­li­seer­de groe­pen. Kli­maat­ver­an­de­ring, met zijn stij­gen­de tem­pe­ra­tu­ren, extre­me weers­om­stan­dig­he­den en ver­an­de­ren­de neer­slag­pa­tro­nen, ver­er­gert bestaan­de onge­lijk­he­den en onrecht­vaar­dig­he­den. Het ver­er­gert armoe­de, ver­drijft gemeen­schap­pen en bedreigt levens­on­der­houd. Kli­maat­recht­vaar­dig­heid roept op tot recht­vaar­di­ge en eer­lij­ke oplos­sin­gen om de soci­a­le, eco­no­mi­sche en eco­lo­gi­sche uit­da­gin­gen van kli­maat­ver­an­de­ring aan te pakken. 

Veel mili­eu-voor­vech­ters con­cen­tre­ren hun inspan­nin­gen in de eer­ste plaats op bestrij­ding van kli­maat­ver­an­de­ring en aan­pas­sing stra­te­gie­ën en zien daar­bij vaak het vita­le aspect van kli­maat­recht­vaar­dig­heid over het hoofd. Het nege­ren van kli­maat­recht­vaar­dig­heid zet de meest kwets­ba­re voor de gevol­gen van kli­maat­ver­an­de­ring bui­ten­spel en belem­mert de inspan­nin­gen om zin­vol­le en recht­vaar­di­ge oplos­sin­gen voor de kli­maat­cri­sis te berei­ken. Een alom­vat­ten­de bena­de­ring van mili­eu­ac­ti­vis­me moet dus prin­ci­pes van recht­vaar­dig­heid en gelijk­heid omvat­ten om een duur­za­me en recht­vaar­di­ge toe­komst voor ieder­een te garan­de­ren.
 

Het snijvlak van mode en klimaatrechtvaardigheid

Hoe de mode-industrie invloed heeft op klimaatrechtvaardigheid

Een van de dui­de­lijk­ste voor­beel­den van kli­maat­on­recht­vaar­dig­heid is de opkomst van fast fas­hi­on. Fast fas­hi­on ver­wijst naar de snel­le pro­duc­tie van goed­ko­pe weg­werp­kle­ding. Het wordt geken­merkt door een snel­le pro­duc­tie, mate­ri­a­len van lage kwa­li­teit en uit­bui­ten­de arbeids­prak­tij­ken. Het fast fas­hi­on model moe­digt over­con­sump­tie aan en draagt bij aan een weg­werp­cul­tuur, waar­bij kle­ding in een alar­me­rend tem­po wordt gekocht en weg­ge­gooid. Deze indu­strie staat bekend om haar snel­le pro­duc­tie- en con­sump­tie­cy­clus, die vaak ten kos­te gaan van het mili­eu en kwets­ba­re gemeen­schap­pen. 

Van de win­ning van grond­stof­fen tot de pro­duc­tie, het trans­port en de afval­ver­wer­king, elke fase van de toe­le­ve­rings­ke­ten van de mode-indu­strie heeft een eco­lo­gi­sche voet­af­druk. De gro­te afhan­ke­lijk­heid van fos­sie­le brand­stof­fen, water­in­ten­sie­ve pro­ces­sen en che­mi­sche pro­duc­tie­me­tho­den dra­gen bij aan de uit­stoot van broei­kas­gas­sen, water­ver­vui­ling en uit­put­ting van hulp­bron­nen. Daar­naast leidt het weg­gooi­en van fast fas­hi­on arti­ke­len vaak tot een mili­eu­ver­vui­ling, omdat deze kle­ding­stuk­ken op stort­plaat­sen terecht­ko­men of wor­den ver­brand, waar­bij scha­de­lij­ke stof­fen in de lucht en de bodem terecht­ko­men. Boven­dien buit de mode-indu­strie vaak arbei­ders uit in lage­lo­nen­lan­den, waar de arbeids- en mili­eu­re­gel­ge­ving laks is. Veel kle­ding­ar­bei­ders lij­den onder onvei­li­ge werk­om­stan­dig­he­den, lan­ge werk­da­gen en oneer­lij­ke lonen. Deze arbei­ders komen meest­al uit gemar­gi­na­li­seer­de gemeen­schap­pen, waar­door ze gevoe­li­ger zijn voor de gevol­gen van kli­maat­ver­an­de­ring en min­der goed in staat zijn om zich aan te pas­sen.

Cultureel relevante voorbeelden van klimaatonrechtvaardigheid in mode

Laten we eens kij­ken naar enke­le cul­tu­reel rele­van­te voor­beel­den om licht te wer­pen op de gevol­gen van kli­maat­on­recht­vaar­dig­heid in de mode­we­reld. Een belang­rijk voor­beeld is de Oei­goer­se dwang­ar­beid die wordt gebruikt voor de pro­duc­tie van snel­le en zelfs luxe mode­kle­ding, een men­sen­rech­ten­ramp waar­aan zelfs de EU mede­plich­tig is. We gaan hier die­per op in in ons arti­kel over sla­ver­nij in de kle­ding­in­du­strie. Een ander rele­vant voor­beeld voor de pop­cul­tuur­be­we­ging is de Bar­bie-film. Ondanks de bood­schap van gelijk­heid en recht­vaar­dig­heid ver­oor­zaak­te de rage een dui­ze­ling­wek­ken­de toe­na­me van fast-fas­hi­on aan­ko­pen, met nega­tie­ve gevol­gen voor de kle­ding­ar­bei­ders in de eer­ste fasen van de sup­ply chain. En dan zijn er nog de indi­rec­te gevol­gen van de enor­me hoe­veel­heid fast-fas­hi­on roze die zich opsta­pel­de op stort­plaat­sen toen de rage een­maal voor­bij was. Dit is slechts een klein voor­beeld van het effect van snel­le mode­trends op kli­maat­ver­an­de­ring en klimaatrechtvaardigheid. 

Een ande­re kijk op kli­maat­recht­vaar­dig­heid zou het effect kun­nen zijn van de uit­bui­ting van cul­tu­reel erf­goed door Fast Fas­hi­on, waar­door de ver­schil­len tus­sen het Noor­den en het Zui­den van de wereld gro­ter wor­den, waar­door kli­maat­recht­vaar­dig­heid in een heel ander dag­licht komt te staan. Je kunt dit in detail onder­zoe­ken in ons arti­kel over het bescher­men van cul­tu­reel erf­goed. 

Deze voor­beel­den her­in­ne­ren ons eraan dat kli­maat­on­recht­vaar­dig­heid vaak onop­ge­merkt blijft in ons dage­lijks leven. Het is essen­ti­eel om te erken­nen hoe ogen­schijn­lijk onschul­di­ge keu­zes, zoals het steu­nen van een film of het kopen van fast fas­hi­on arti­ke­len, ver­strek­ken­de eco­lo­gi­sche en soci­a­le gevol­gen kun­nen heb­ben.
 

Als con­su­men­ten heb­ben we de macht om ver­an­de­ring teweeg te bren­gen door onze aan­koop­be­slis­sin­gen. Als het gaat om bewust win­ke­len, is bewust­zijn de eer­ste stap op weg naar ver­an­de­ring. Door de teke­nen van kli­maat­on­recht­vaar­dig­heid in de mode te her­ken­nen, kun­nen men­sen wel­over­wo­gen keu­zes maken en mer­ken steu­nen die over­een­ko­men met hun waar­den. Hier zijn enke­le alge­me­ne richt­lij­nen om in gedach­ten te houden:

• Leer bij: Blijf op de hoog­te van duur­za­me­re mode en de impact van je keu­zes. Lees labels, onder­zoek mer­ken en maak jezelf ver­trouwd met cer­ti­fi­ce­rin­gen. Zoek naar trans­pa­ran­tie: mer­ken die open­lijk infor­ma­tie delen over hun toe­le­ve­rings­ke­tens, pro­duc­tie­pro­ces­sen, arbeids­prak­tij­ken en de impact op het mili­eu zul­len zich waar­schijn­lijk meer inzet­ten voor duur­zaam­heid. Je kunt begin­nen met het lezen van ons arti­kel over duur­zaam­heids­jar­gon om je op weg te helpen.
• Win­kel bewust: Kies voor kwa­li­teit boven kwan­ti­teit. Kies kle­ding die duur­zaam en tijd­loos is en gemaakt van duur­za­me­re mate­ri­a­len. Inves­teer in goed gemaak­te kle­ding die lan­ger mee­gaat en de test der tijd kan door­staan. Kies waar moge­lijk voor natuur­lij­ke en orga­ni­sche mate­ri­a­len, omdat die duur­za­mer zijn dan syn­the­ti­sche alter­na­tie­ven. Over­weeg twee­de­hands of vin­ta­ge opties, omdat deze de vraag naar nieu­we pro­duc­tie verminderen.

Houd reke­ning met de hele levens­cy­clus: Eva­lu­eer de inzet van een merk voor duur­zaam­heid bui­ten de pro­duc­tie­fa­se. Kijk naar ini­ti­a­tie­ven zoals terug­na­me­pro­gram­ma’s, recy­cling­op­ties of samen­wer­kings­ver­ban­den met orga­ni­sa­ties die de cir­cu­lai­re eco­no­mie pro­mo­ten. Zorg goed voor je kle­ding door de juis­te onder­houds­in­struc­ties te vol­gen, ze te repa­re­ren als dat nodig is en items die je niet meer draagt te done­ren of te ver­ko­pen. Dit ver­min­dert afval en ver­lengt de levens­duur van je kleding.

Empowerment voor verandering: Hoe individuen een verschil kunnen maken

Hoe­wel sys­te­ma­ti­sche ver­an­de­ring nood­za­ke­lijk is, kun­nen indi­vi­du­e­le acties ook bij­dra­gen aan kli­maat­recht­vaar­dig­heid. Hier zijn enke­le acties die indi­vi­du­en kun­nen ondernemen:

• Belan­gen­be­har­ti­ging: Deel ken­nis en ga de dia­loog aan met vrien­den, fami­lie en col­le­ga’s over het snij­vlak van mode en kli­maat­recht­vaar­dig­heid. Gebruik soci­a­le media­plat­forms, blogs of gemeen­schapseve­ne­men­ten om bewust­zijn te ver­sprei­den en duur­za­me­re mode te pro­mo­ten. Steun cam­pag­nes die plei­ten voor kli­maat­recht­vaar­dig­heid, even­als loka­le ini­ti­a­tie­ven die duur­za­me prak­tij­ken pro­mo­ten, zoals kle­ding­ruil, repa­ra­tie­work­shops, enz.
• Ver­min­der je eco­lo­gi­sche voet­af­druk: Neem een duur­za­me­re levens­stijl aan door je ener­gie­ver­bruik te mini­ma­li­se­ren, het open­baar ver­voer te gebrui­ken, bewust te win­ke­len, afval te ver­min­de­ren en her­nieuw­ba­re ener­gie­bron­nen te omarmen.
• Stem met je por­te­mon­nee met COSH!: Steun loka­le win­kels en onder­ne­mers die pri­o­ri­teit geven aan duur­zaam­heid en kli­maat­recht­vaar­dig­heid. Gebruik je koop­kracht om ver­an­de­ring te eisen en bedrij­ven ver­ant­woor­de­lijk te hou­den voor hun acties.

Ont­dek meer duur­za­me en ethi­sche win­kels en cre­ëer je eigen COSH! win­kel­rou­te.

Door indi­vi­du­eel actie te onder­ne­men en te plei­ten voor ver­an­de­ring, kun­nen we ons­zelf en ande­ren in staat stel­len om een duur­za­me­re en recht­vaar­di­ge­re toe­komst op te bou­wen. Denk eraan, kli­maat­recht­vaar­dig­heid gaat niet alleen over de mode-indu­strie; het omvat alle aspec­ten van ons leven. Door bewus­te keu­zes te maken, bewust­zijn te ver­sprei­den en trans­pa­ran­tie te eisen, kun­nen we col­lec­tief bij­dra­gen aan kli­maat­recht­vaar­dig­heid en een recht­vaar­di­ge­re wereld creëren.

Oproep tot actie

Hoe­wel indi­vi­du­en een cru­ci­a­le rol spe­len in het bevor­de­ren van kli­maat­recht­vaar­dig­heid, is er sys­te­ma­ti­sche ver­an­de­ring nodig om de onder­lig­gen­de oor­za­ken van kli­maat­on­recht­vaar­dig­heid in de mode-indu­strie aan te pak­ken. Een belang­rijk aspect van deze ver­an­de­ring is de behoef­te aan meer trans­pa­ran­tie. Door trans­pa­ran­tie van mode­mer­ken te eisen, kun­nen we ze ver­ant­woor­de­lijk hou­den voor hun impact op het mili­eu en de maatschappij.

Trans­pa­ran­tie bete­kent dat mer­ken open­lijk infor­ma­tie delen over hun sup­ply chains, pro­duc­tie­pro­ces­sen en arbeids­prak­tij­ken. Hier­door kun­nen con­su­men­ten wel­over­wo­gen keu­zes maken en mer­ken steu­nen die over­een­ko­men met hun waar­den. Boven­dien stelt trans­pa­ran­tie belang­heb­ben­den in staat om de soci­a­le en mili­eu­pres­ta­ties van een merk te beoor­de­len, wat ver­trou­wen en ver­ant­woor­ding bevor­dert.

Als con­su­men­ten kun­nen we meer trans­pa­ran­tie eisen door mer­ken vra­gen te stel­len over hun prak­tij­ken en te plei­ten voor stren­ge­re regel­ge­ving en indu­strie­nor­men. Door trans­pa­ran­tie in de mode-indu­strie te bevor­de­ren, kun­nen we wer­ken aan een toe­komst waar­in kli­maat­recht­vaar­dig­heid wordt gehand­haafd, arbei­ders eer­lijk wor­den behan­deld en het mili­eu wordt beschermd. Laten we de macht omar­men die we heb­ben als con­su­men­ten en indi­vi­du­en om zin­vol­le ver­an­de­ring te cre­ë­ren en te wer­ken aan een wereld waar­in kli­maat­recht­vaar­dig­heid zegeviert.