Van stof tot erfgoed: deze merken en boutiques eren culturele identiteit

Houd je van kle­ding met etni­sche prints, bor­duur­sels, natuur­lij­ke verf­stof­fen en vak­man­schap? Voor som­mi­gen is het slechts een trend en voor ande­ren een ech­te per­soon­lij­ke stijl.

Het goe­de nieuws is dat veel mer­ken bij­zon­de­re cul­tu­re­le ele­men­ten in hun kle­ding­col­lec­ties ver­wer­ken. Het slech­te nieuws is dat in een wereld van fast fas­hi­on en mas­sa­pro­duc­tie cul­tu­reel erf­goed en tra­di­ti­o­neel vak­man­schap gemak­ke­lijk over het hoofd wor­den gezien. In de eta­la­ges van fast fas­hi­on-ketens zie je het over­al: kleur­rij­ke prints, exo­tisch ogen­de patro­nen, bor­duur­werk met een ​‘etni­sche’ flair. Wat op het eer­ste gezicht cre­a­tief en cul­tu­reel lijkt, heeft vaak een duis­te­re kant: het kopi­ë­ren van ont­wer­pen die diep­ge­wor­teld zijn in eeu­wen­ou­de cul­tu­ren en tra­di­ties – zon­der erken­ning, zon­der con­text en zon­der compensatie.

Geluk­kig zijn er steeds meer mer­ken en boe­tieks die het anders doen. Ze wer­ken recht­streeks samen met ambachts­lie­den, behou­den eeu­wen­ou­de tech­nie­ken en her­in­ves­te­ren in de loka­le gemeen­schap­pen die hun werk inspi­re­ren. Ze cre­ë­ren niet alleen prach­ti­ge kle­ding – ze ver­we­ven iden­ti­teit, geschie­de­nis en gemeen­schap in ieder kledingstuk.

Het COSH! plat­form staat vol met mer­ken en boe­tieks die gemeen­schap­pen, hun erf­goed en hun omge­ving onder­steu­nen. Ont­dek deze onder­ne­mers die hun ware lief­de voor vak­man­schap tot leven laten komen in hun modelabel.

Guave

Lief­de voor Javaan­se batik – uit Amsterdam

Gua­ve, een mode­merk geves­tigd in Amster­dam, com­bi­neert een die­pe pas­sie voor Javaan­se batik met een toe­wij­ding aan duur­zaam­heid en eer­lij­kere pro­duc­tie. Hun bewon­de­ring voor Javaan­se batik stof­fen is dui­de­lijk zicht­baar in de prach­ti­ge batik prints van hun col­lec­tie. Gua­ve zet zich in voor ethi­schere inkoop en werkt samen met klei­ne, onaf­han­ke­lij­ke bedrij­ven in Indo­ne­sië.

Om waar­de­vol­le inzich­ten te krij­gen over hun aan­pak om cul­tu­reel erf­goed te waar­bor­gen, had­den we de gele­gen­heid om Romée Mul­der en Myrt­he Groot, de oprich­ters van Gua­ve, te interviewen.

Heeft het cul­tu­re­le erf­goed of de ambacht van jul­lie land jul­lie geïn­spi­reerd om jul­lie merk te cre­ë­ren? Zo ja, hoe?

‘We zijn bei­de gebo­ren in Neder­land met Indo­ne­si­sche roots aan vaders kant, voor­na­me­lijk uit Java. Onge­veer tien jaar gele­den onder­zoch­ten we onze fami­lie­ge­schie­de­nis en de his­to­ri­sche ban­den tus­sen Indo­ne­sië en Neder­land. Deze reis om onze iden­ti­teit en het belang ervan te begrij­pen, ging op een natuur­lij­ke manier samen met onze pas­sie voor tex­tiel en mode.

Inte­res­sant genoeg bracht het lot ons samen toen we op de kunst­aca­de­mie zaten, waar we Fas­hi­on Design stu­deer­den. We ont­dek­ten dat het uit­druk­ken en vorm­ge­ven van onze iden­ti­teit door mid­del van kle­ding diep in ons reso­neert, waar­door we de kunst van batik ont­dek­ten. Toen we ons ver­der ver­diep­ten in dit tra­di­ti­o­ne­le ambacht, werd batik de cen­tra­le focus en het ver­haal van ons merk Guave.’

Waar­om vin­den jul­lie het belang­rijk om cul­tu­reel erf­goed te beschermen?

‘Voor ons bij Gua­ve is het uiterst belang­rijk om het cul­tu­re­le erf­goed van batik te pro­mo­ten, niet slechts als een ambacht, maar als een eeu­wen­ou­de tra­di­tie. Deze opmer­ke­lij­ke kunst­vorm werd in 2009 erkend als onder­deel van UNES­CO’s imma­te­ri­eel werel­derf­goed, wat het tot een essen­ti­eel onder­deel van onze geza­men­lij­ke men­se­lij­ke geschie­de­nis maakt. Gedu­ren­de gene­ra­ties heb­ben de inwo­ners van Java batik gebruikt om ver­ha­len te ver­tel­len en te com­mu­ni­ce­ren via hun kle­ding. Het ver­te­gen­woor­digt ver­ha­len en tra­di­ties die van moe­der op doch­ter zijn over­ge­dra­gen, lief­de­vol en met veel aan­dacht gemaakt, lijn voor lijn en punt voor punt zorg­vul­dig vervaardigd.

Ons merk, Gua­ve, weer­spie­gelt de essen­tie van batik – kle­ding die een fas­ci­ne­rend ver­haal ver­telt, zorg­vul­dig met de hand ver­vaar­digd, door­ge­ge­ven aan ver­schil­len­de gene­ra­ties. We gelo­ven sterk dat authen­tiek vak­man­schap samen moet gaan met duur­zaam­heid. Het maken van batik vergt tijd en toe­wij­ding, resul­te­rend in een uniek en waar­de­vol kunst­werk. In een wereld gedo­mi­neerd door fast fas­hi­on, blijft ech­te hand­ge­maak­te batik opval­len door zijn unie­ke karak­ter, in schril con­trast met indu­stri­eel geprin­te vari­an­ten. Dit maakt het voor ons moge­lijk om uit­slui­tend authen­tie­ke hand­ge­maak­te batik te gebrui­ken in onze ont­wer­pen, ter­wijl we dit prach­ti­ge ambacht pro­mo­ten en men­sen aan­spo­ren om bewus­te keu­zes te maken. We stre­ven ernaar om waar­de­ring te cul­ti­ve­ren voor de tijd­lo­ze ambach­ten die onze wereld al eeu­wen verrijken.’

Heb­ben jul­lie bij de oprich­ting van jul­lie merk geke­ken hoe gro­te bedrij­ven uit het Noor­den cul­tu­reel erf­goed en vak­man­schap kun­nen uitbuiten?

‘Tij­dens het cre­ë­ren van ons merk zijn we uiterst voor­zich­tig geweest en heb­ben we tal­lo­ze gesprek­ken gevoerd met men­sen uit de mode- en batik­in­du­strie. Onze kern­waar­den draai­en om eer­lij­ke prij­zen, ethi­sche werk­prak­tij­ken en vol­le­di­ge trans­pa­ran­tie in onze omgang met de men­sen met wie we samen­wer­ken. We gelo­ven sterk in het belang van het vie­ren en pro­mo­ten van het vak­man­schap van batik, dus we onder­han­de­len niet over de prij­zen die wor­den bepaald door de bekwa­me batik makers met wie we samen­wer­ken. We bemoei­en ons ook niet met hun ont­wer­pen, omdat we hun exper­ti­se als ware kun­ste­naars erkennen.

Trans­pa­ran­tie is een belang­rijk ele­ment van onze aan­pak. We com­mu­ni­ce­ren open­lijk met onze klan­ten en onli­ne vol­gers, delen de boei­en­de ver­ha­len ach­ter de batik cre­a­ties en leg­gen de bete­ke­nis van de motie­ven uit. We wil­len een gevoel van ver­bon­den­heid en waar­de­ring cre­ë­ren voor dit eeu­wen­ou­de ambacht. Door ons publiek te infor­me­ren over de waar­de van deze stof­fen en ze met res­pect te behan­de­len, hopen we het rij­ke erf­goed van batik in ere te hou­den en te zor­gen voor een blij­ven­de erfenis.’

Kun­nen jul­lie uit­leg­gen hoe jul­lie pro­ject ver­band houdt met jul­lie cul­tuur en wat deze rela­tie voor jul­lie betekent?

‘Slow down, be colour­ful and sha­re the love of batik with us!’

Maqu

Tra­di­ti­o­neel vak­man­schap uit Peru gecom­bi­neerd met moder­ne duur­za­me­re mode uit Berlijn

Mari­sa Fuen­tes Pra­do, de ont­werp­ster ach­ter Maqu, heeft een merk opge­richt dat duur­zaam­heid als lei­draad neemt. Met veel aan­dacht kiest en gebruikt ze pro­duc­tie­me­tho­den, mate­ri­a­len en her­kom­sten om de natuur en gemeen­schap­pen te bescher­men. Mari­sa’s afkomst uit Lima, Peru, en haar ach­ter­grond als mode­ont­wer­per in Euro­pa stel­len haar in staat om de kloof tus­sen cul­tu­ren en con­ti­nen­ten te over­brug­gen.

Bij Maqu ver­telt elk mate­ri­aal een ver­haal, omdat Mari­sa voort­du­rend de inno­va­ties van de natuur onder­zoekt. Met een ster­ke focus op meer eco­lo­gi­sche en eer­lij­ke han­dels­prak­tij­ken com­bi­neert het merk tra­di­tie en moder­ni­teit op vak­kun­di­ge wij­ze. Of het nu gaat om indi­vi­du­e­le stuk­ken of klei­ne series, alle pro­duc­ten wor­den met lief­de hand­ge­maakt in Duits­land en Peru, een bewijs van Maqu’s toe­wij­ding aan kwa­li­teit en duurzaamheid.

De col­lec­ties van Maqu zijn een leven­di­ge ode aan Peru­aan­se en Euro­pe­se invloe­den, wat resul­teert in diver­se kleur­rij­ke en unie­ke stuk­ken gemaakt van gere­cy­cle­de materialen.

JIWYA

Ambach­te­lij­ke Indi­a­se tra­di­ties in stand houden

JIWYA, geves­tigd in Nashik, India, is meer dan een mode­merk; het is een eer­be­toon aan Indi­a’s rij­ke erf­goed en duur­za­mere ethos. JIWYA is opge­richt door twee vrien­den die een die­pe lief­de voe­len voor tex­tiel, tra­di­ties en stre­ven naar het behoud van oude ambach­ten en tech­nie­ken.

Met een net­werk van meer dan 100 geschool­de ambachts­lie­den eert JIWYA het diver­se cul­tu­re­le erf­goed van India. Elke ambachts­man, erkend om zijn mees­ter­schap, draagt bij aan het stre­ven van het merk naar authen­ti­ci­teit. Door de voor­keur te geven aan natuur­lij­ke mate­ri­a­len en authen­tie­ke ont­wer­pen, zorgt JIWYA ervoor dat tra­di­ti­o­neel vak­man­schap flo­reert in een moder­ne, duur­za­mere con­text.

JIWYA omarmt regen gevoed ­ka­toen en plant­aar­di­ge kleur­stof­fen en zet zich bij elke stap in voor het gebruik van mili­eu­vrien­de­lij­kere prak­tij­ken. Door trans­pa­ran­tie en zorg­vul­di­ge inkoop laat het merk de vaar­di­ge han­den ach­ter elke cre­a­tie zien en viert het de bij­dra­gen van de ambachts­lie­den aan ethi­schere mode.

JIWYA eert het erf­goed van Indi­a­se vak­man­schap, waar tra­di­tie en stijl in elk kle­ding­stuk wor­den verweven.

ÏMAIMAI

Een com­bi­na­tie van beschei­den­heid, diver­si­teit en empowerment 

Gewor­teld in de cul­tu­re­le mode­we­reld van Ber­lijn, is ÏMAI­MA meer dan alleen een mode­la­bel; het is een ode aan beschei­den­heid, diver­si­teit en empo­wer­ment. De kern van ÏMAI­MA’s filo­so­fie is een toe­wij­ding aan vak­man­schap en cul­tu­reel erf­goed. Elk kle­ding­stuk ver­telt een ver­haal van vak­kun­di­ge ambacht, met zorg­vul­dig gese­lec­teer­de mate­ri­a­len uit Jai­pur, India. De visie van oprich­ter Bah­ha­reh reikt ver­der dan mode en streeft ernaar een erfe­nis van empo­wer­ment en meer eco­lo­gisch onder­ne­mer­schap na te laten.

ÏMAI­MA’s reis begon met een bewus­te­re beslis­sing om een​ethi­sche­re pro­duc­tie­ba­sis in India te ves­ti­gen, met als pri­o­ri­teit eer­lij­ke­re lonen, vei­li­ge­re arbeids­om­stan­dig­he­den en weder­zijds res­pect. Ondanks de groei blijft het merk nauw ver­bon­den met zijn ambachts­lie­den en bevor­dert het een gevoel van gemeen­schap en samen­wer­king. Bah­ha­rehs betrok­ken­heid bij de dage­lijk­se gang van zaken zorgt ervoor dat de ethi­sche­re waar­den van het merk in elke pro­duc­tie­fa­se wor­den gehandhaafd.

Bui­ten de pro­duc­tie­ba­sis zet ÏMAI­MA zich ook in om de pro­fes­si­o­ne­le groei en het per­soon­lij­ke wel­zijn van haar ambachts­lie­den te onder­steu­nen, bij te dra­gen aan de loka­le eco­no­mie en duur­za­me­re rela­ties bin­nen de gemeen­schap te bevor­de­ren. Door part­ner­schap­pen met NGO’s zoals UMANG in Jai­pur maakt ÏMAI­MA een posi­tie­ve impact op vrou­wen, zowel op con­su­men­ten als op de makers.

JYOTI FAIR WORKS

Empo­wer­ment van vrou­wen dank­zij eer­lij­ke­re mode

Jyo­ti Fair Works, geves­tigd in Ber­lijn, over­stijgt de tra­di­ti­o­ne­le mode­win­kel en biedt niet alleen prach­ti­ge kle­ding, maar ook een baken van hoop voor vrou­wen in India. Jyo­ti Fair Works is opge­richt door Jeani­ne, een gepas­si­o­neer­de rech­ten­stu­den­te gedre­ven door een ver­lan­gen naar soci­a­le ver­an­de­ring, en is een bewijs van de trans­for­me­ren­de kracht van ethi­sche­re mode.

Naast mode is Jyo­ti Fair Works een ver­haal van empo­wer­ment. In samen­wer­king met drie naai­ate­liers in India, die ver­bon­den zijn met door vrou­wen gelei­de NGO’s, onder­steunt het merk recht­streeks 40 vrou­wen door hen een sta­biel inko­men, toe­gang tot gezond­heids­zorg en moge­lijk­he­den voor per­soon­lij­ke en pro­fes­si­o­ne­le groei te bie­den. Door eer­lij­kere lonen en flexi­be­le werk­tij­den te bie­den, stelt Jyo­ti Fair Works deze vrou­wen in staat om hun fami­lies te onder­hou­den en tege­lij­ker­tijd hun dro­men na te jagen.

Zoals Jeani­ne, de opricht­ster, het tref­fend ver­woordt:​“We kun­nen de tex­tiel­in­du­strie mis­schien niet in ons een­tje ver­an­de­ren, maar we kun­nen wel een posi­tief voor­beeld zijn.” Met elk kle­ding­stuk beli­chaamt Jyo­ti Fair Works het geloof dat mode een kracht voor het goe­de kan zijn, door vrou­wen te ver­ster­ken en te inspi­re­ren tot ver­an­de­ring.

TOAIE

Kleur­rij­ke sie­ra­den gemaakt door Colom­bi­aans vakmanschap

Het sie­ra­den­merk TOAIE com­bi­neert Frie­se nuch­ter­heid met de leven­di­ge geest van Colom­bia. Het merk maakt sta­te­ment sie­ra­den die de kunst van het ver­fraai­en vie­ren – een term die ver­taald wordt naar ​‘toaie’ in de Frie­se taal. De Frie­se opricht­ster Lara liet zich inspi­re­ren tij­dens haar lang­du­ri­ge reis door Colom­bia en ont­moet­te gepas­si­o­neer­de loka­le ambachts­lie­den die prach­ti­ge kleur­rij­ke sie­ra­den maak­ten vol­gens Colom­bi­aan­se ambacht. Voor de oprich­ting van haar eigen sie­ra­den­merk in 2019 koos ze ervoor om samen te wer­ken met deze vak­kun­di­ge makers, Andy en Luz Maria, die ze eer­der per­soon­lijk had ontmoet.

Het resul­taat is een lang­du­ri­ge en inten­sie­ve samen­wer­king tus­sen TOAIE en Colom­bi­aan­se ambachts­lie­den, waar­bij de sie­ra­den een weer­spie­ge­ling zijn van tra­di­ti­o­neel vak­man­schap en loka­le gemeen­schap­pen in Colom­bia wor­den gesteund. Lara reis­de in febru­a­ri 2023 terug naar Colom­bia en maak­te deze docu­men­tai­re om het ver­haal van de makers te delen met de rest van de wereld.

Deze samen­smel­ting van Neder­lands erf­goed en Colom­bi­aans vak­man­schap maakt TOAIE’s col­lec­tie een feest van wereld­wij­de cul­tuur en per­soon­lij­ke expres­sie.

OYA Studio

Luxe kimo­no’s die slow fas­hi­on com­bi­ne­ren met cul­tu­reel erfgoed

OYA Stu­dio is een merk uit Düs­sel­dorf dat in 2021 is ont­staan tij­dens een reis door India. De luxe kimono’s uit de col­lec­tie zijn een com­bi­na­tie van duur­zaam­heid, spi­ri­tu­e­le sym­bo­liek, eeu­wen­oud tra­di­ti­o­neel vak­man­schap en het ver­ster­ken van loka­le gemeen­schap­pen. In de kimono’s vindt een cul­tu­re­le fusie plaats: door de mix van Indi­a­se en Japan­se esthe­tiek viert OYA de diver­si­teit en bevor­dert het de waar­de­ring voor ver­schil­len­de cul­tu­ren door ont­wer­pen te cre­ë­ren die bei­de tra­di­ties eren. Daar­bij wer­ken ze enkel samen met loka­le ambachts­lie­den in India, die niet alleen geëerd wor­den om hun vak­man­schap, maar ook beloond wor­den met een eer­lij­ke­re en gelijk­waar­di­ge behan­de­ling in loon en werk­om­stan­dig­he­den.

Bij het ambach­te­lij­ke pro­ces maken ze gebruik van de eeu­wen­ou­de batik­tech­niek, waar­bij vak­kun­di­ge ambachts­lie­den en orga­ni­sche plant tex­tu­ren wor­den gebruikt om intri­ge­ren­de patro­nen te cre­ë­ren. Met deze metho­de blij­ven niet alleen tra­di­ti­o­ne­le kunst­vor­men behou­den, maar wor­den ook mili­eu­be­wus­te­re prak­tij­ken bevor­derd.

Binti

Ant­werp­se win­kel met Afri­kaan­se merken

De kleur­rij­ke mul­ti-brand win­kel Bin­ti in het hart van Ant­wer­pen com­bi­neert mode, ethiek en cre­a­ti­vi­teit. Hier vind je een col­lec­tie die door eige­na­res­se Adi zorg­vul­dig is samen­ge­steld met loka­le en klein­scha­li­ge mode­mer­ken geves­tigd in Afri­ka en daar­naast een aan­tal cre­a­tie­ve mer­ken uit Euro­pa. Door het bewust selec­te­ren van deze Afri­kaan­se mer­ken, steunt de win­kel direct loka­le ambachts­lie­den in Afri­ka en onder­hou­den ze loka­le gemeen­schap­pen. 

Een van de voor­beel­den uit de col­lec­tie is het Neder­land­se-Rwan­de­se merk AFRIEK. De kle­ding is kleur­rijk, uit­ge­spro­ken en vro­lijk en draagt bij aan een gelijk­waar­di­ge samen­wer­king tus­sen Euro­pe­se onder­ne­mers en kleer­ma­kers in loka­le gemeen­schap­pen in Rwan­da door een eer­lij­ker loon te bie­den en weder­zijds res­pect. Op deze manier wil AFRIEK de gemeen­schap ver­ster­ken en zor­gen dat hun cul­tuur meer gewaar­deerd wordt.

Loop bin­nen bij Bin­ti in Ant­wer­pen en ont­dek inspi­re­ren­de en ethi­sche­re mode­mer­ken uit Afri­ka en daar­bui­ten.

el.résidu

Kle­ding van tra­di­ti­o­ne­le vin­ta­ge Indi­a­se sari’s, gemaakt door Indi­a­se ambachtsvrouwen

Het Amster­dam­se merk el.résidu ademt Indi­aas vak­man­schap. De kleur­rij­ke kle­ding is gemaakt van tra­di­ti­o­ne­le en vin­ta­ge Indi­a­se sari’s, unie­ke stof­fen die diep gewor­teld zit­ten in de Indi­a­se cul­tuur. Deze sari’s zijn alle­maal one-of-a-kind, waar­door de kle­ding­stuk­ken uit de col­lec­tie van el.résidu ook stuk voor stuk uniek zijn.

Niet alleen de mate­ri­a­len laten de tra­di­ti­o­ne­le Indi­a­se ambacht zien, ook de kle­ding zelf wordt ver­vaar­digd door part­ners in India. Zo werkt het merk samen met Sahe­li Women, een non-pro­fit­or­ga­ni­sa­tie die finan­ci­ë­le kracht geeft aan vrou­wen in India, door hun een baan te geven en te voor­zien van een eigen inko­men. Door hun kle­ding in deze klein­scha­li­ge pro­duc­tie ate­liers te laten maken, draagt el.résidu direct bij aan het onder­hou­den van loka­le vrou­we­lij­ke gemeen­schap­pen in India en daar­bij is het gebruik van vin­ta­ge sari’s een ode aan tra­di­ti­o­neel vak­man­schap en de hoog­waar­di­ge kwa­li­teit ervan.

Meer leren over cultureel erfgoed in de mode? Lees ook onze andere artikelen:

• Bescher­ming van cul­tu­reel erf­goed: de strijd tegen uit­bui­ting door fast fashion