20 februari 2025
COSH! checkt Belgische ecocheques: dit is wat je moet weten
- Lifestyle
- Hergebruik
- Reductie
Terwijl veel ogen keken naar het krimpende regenwoud in het Amazonegebied, ging een andere grote teloorgang onopgemerkt door in de Cerrado, de grootste savanne van Zuid-Amerika. De NGO Earthsight deed een jaar lang onderzoek naar de ontbossing deze grote Braziliaanse biotoop. Volgens het Wereld Natuur Fonds (WNF) herbergt de Cerrado maar liefst 5% van alle dieren en planten op aarde.
In het Earthsight Fashion Crimes Report staat dat de ontbossing in 2023 met 43% is toegenomen ten opzichte van 2022. De grootste boosdoener is hier de katoenindustrie. Brazilië is namelijk ‘s werelds op één na grootste katoenproducent en ‑exporteur, met een verdubbeling van de export in de afgelopen tien jaar. Het grootste deel van deze katoen wordt verbouwd in de Cerrado.
Better Cotton in Brazilië
Sinds de lancering is het label Better Cotton een soort symbool geworden voor de zorg voor het milieu bij de productie van katoen. De regeling, die voorheen bekend stond als het Better Cotton Initiative (BCI), werd bijna 20 jaar geleden in Zwitserland in het leven geroepen.
In de afgelopen jaren is Better Cotton verschillende keren bekritiseerd vanwege zijn tekortkomingen, zoals een gebrek aan transparantie in de toeleveringsketen, greenwashing en milieuschendingen in de katoenketen. Dit onderzoeksrapport laat zien dat ondanks deze certificering, katoen gelinkt aan landrechten en milieuschendingen in plaatsen zoals Bahia, Brazilië, het Better Cotton label blijkt te dragen.
Op de website van Better Cotton is meer informatie te vinden over hoe de organisatie in Brazilië werkt. Het Responsible Brazilian Cotton (ABR) programma wordt beheerd door de National Brazilian Cotton Producers’ Association (Abrapa). Zij werken onder een benchmarking-overeenkomst met Better Cotton, wat betekent dat BC en Abrapa ABR als één certificering worden toegekend aan Braziliaanse katoenboeren, wat een enorm belangenconflict vormt.
De schokkende ontdekking dat katoen dat door het onderzoek van Earthsight in verband wordt gebracht met landrechten en milieuschendingen in Bahia , is gecertificeerd door Better Cotton, is het zoveelste bewijs van de tekortkomingen van BC.
In de BC-normen ontbreken eisen voor producenten om aan te tonen dat ze wettelijke rechten hebben op het land dat ze bebouwen of om geschillen over landeigendom aan te pakken. Daarnaast wordt het nalevingssysteem binnen BC ontoereikend geacht, met achterpoortjes waardoor dubieuze praktijken ongecontroleerd kunnen doorgaan. Het certificeringsproces traceert de herkomst van katoen niet effectief terug naar individuele boerderijen, wat leidt tot een gebrek aan transparantie in de toeleveringsketen. BC wordt beschuldigd van ‘greenwashing’ en het niet garanderen van volledige traceerbaarheid en naleving van lokale wetten, waardoor zorgen ontstaan over de geloofwaardigheid van het certificeringsproces.
Het probleem ligt niet bij de naleving van de Better Cotton normen, maar eerder bij de norm zelf: “Een producent hoeft niet aan te tonen dat hij de wettelijke rechten heeft op het land waarop hij kweekt: dat het land niet is ‘gestolen’. Er is geen verbod op het verbouwen van BC-katoen op land dat illegaal van bos is ontdaan voordat het werd gecertificeerd, en er wordt dus niet gecontroleerd of dat misschien wel het geval is. In feite bevat de standaard helemaal geen vereisten voor individuele gecertificeerde boerderijen om te voldoen aan de relevante wetten op landrechten of milieubescherming”.
Een producent hoeft niet aan te tonen dat hij de wettelijke rechten heeft op het land waarop hij kweekt: dat het land niet is 'gestolen'. Earthsight Fashion Crime Report
The Rol van Fast-Fashion Reuzen
Wat is de rol van fast-fashion bedrijven in deze kwestie? Waren ze zich bewust van de problemen, hadden ze dat kunnen zijn?
Zoals de samenvatting van het Earthsight-rapport stelt: “H&M en Zara kopen dit katoen ( waarmee bedoeld wordt: geëxporteerd door Brazilië) niet rechtstreeks in. Net als de meeste westerse modegiganten kopen ze hun kleding grotendeels in bij leveranciers in Azië. Deze bedrijven verwerken ruwe katoen tot de eindproducten die we in kledingwinkels vinden. Door duizenden verzendingsgegevens door te spitten, ontdekten onze onderzoekers dat de leveranciers van H&M en Zara katoen kopen dat in het westelijke deel van de Braziliaanse staat Bahia is verbouwd door twee van de grootste producenten van het land: SLC Agrícola en Grupo Horita (Horita Group).
De katoenproductie van SLC en Horita in het westen van Bahia – een deel van het Cerrado-bioom dat zwaar is aangetast door de grootschalige industriële landbouw – is gekoppeld aan een reeks illegale praktijken.
SLC – met 44.000 ha katoenplantages (gelijk aan meer dan 60.000 voetbalvelden) alleen al in het westen van Bahia – is de grootste katoenproducent van Brazilië, terwijl Horita – met minstens 140.000 ha landbouwgrond in de regio – tot de top zes behoort. Beide bedrijven zijn eigendom van families die tot de rijkste van Brazilië worden gerekend.
Dit laat een ander probleem zien in de fast-fashion industrie, het absolute gebrek aan transparantie binnen deze complexe toeleveringsketens leidt tot een ‘vrijgeleide’ voor uitbuiting van arbeiders en milieu, en andere illegale praktijken. Deze complexiteit vormt een collectieve val voor de hele industrie. Zelfs als een merk slavernij-vrije en milieuvriendelijkere productiepraktijken zou willen garanderen, kennen ze vaak niet eens hun eigen toeleveringsketen volledig, laat staan dat ze kunnen vertrouwen op de certificaten die hun leveranciers verstrekken. De complexiteit en het gebrek aan transparantie maakt het makkelijker voor deze vreselijke praktijken om onopgemerkt te blijven.
Niettemin hebben grote bedrijven als H&M en Zara zeker de middelen om te investeren in een milieuvriendelijkere, slavernijvrije en transparantere toeleveringsketen!
“H&M en Inditex beschikken momenteel niet over het beleid en de middelen om de tekortkomingen van BC te compenseren. Het mensenrechten- en duurzaamheidsbeleid van H&M gaat niet in op de rechten van gemeenschappen of ontbossing. De milieuverplichtingen van Inditex lijken zich niet uit te strekken tot haar katoenleveranciers. Er is contact opgenomen met Better Cotton en alle bedrijven die in het rapport worden genoemd voor commentaar. De reacties zijn door het hele rapport heen te vinden en kunnen hier volledig worden geraadpleegd.”(Bron: Earthsight rapportsamenvatting)
Het rapport richt zich op de merken H&M en Zara (die deel uitmaakt van de Inditex-groep) maar het is vermeldenswaardig dat veel meer fast-fashion merken BC-katoen gebruiken, bijvoorbeeld C&A, Carhartt en Scotch&Soda. We hopen dat deze merken dit rapport zullen opvatten als een waarschuwing om ook hun toeleveringsketen grondig te onderzoeken.
Verderop in het rapport lezen we “H&M en Inditex verklaarden dat ze de bevindingen van Earthsight hadden gedeeld met Better Cotton, dat naar aanleiding daarvan een onderzoek was gestart. Better Cotton zei dat het Abrapa had gevraagd om onze bevindingen te onderzoeken omdat de boerderijen in kwestie waren gecertificeerd door de Braziliaanse organisatie. Het verklaarde dat de eerste bevindingen van Abrapa “geen problemen met niet-naleving” aan het licht hadden gebracht. Er werd geen bewijs geleverd om deze conclusie te onderbouwen.
Toch gaf Better Cotton aan dat het “tot de conclusie was gekomen dat verder onderzoek nodig is […] om een beter inzicht te krijgen in de risico’s in de regio en wat deze zouden kunnen betekenen voor een geloofwaardige implementatie van de standaard”. Daarom zei het dat het “een onafhankelijke auditor zal inhuren om verbeterde controlebezoeken uit te voeren gericht op risicogebieden die in het rapport naar voren komen,” met als doel om binnen 12 weken een beoordeling af te ronden.
Hoewel het geweldig is dat Inditex druk uitoefent op Better Cotton om de normen te verbeteren, moeten grote bedrijven zoals Inditex ook hun eigen verantwoordelijkheid nemen en hun toeleveringsketen grondig controleren. Door met de vinger naar Better Cotton te wijzen, hoopt de wereldwijde modegigant zijn deel van de schuld te ontlopen, maar de waarheid is dat ze jaren geleden al actie hadden kunnen ondernemen.
In de complexiteit van het probleem en de industrie als geheel zijn er veel slachtoffers, zoals het Cerrado ecosysteem en de lokale gemeenschappen. Maar er zijn ook veel schuldigen, want er bestaan nog steeds talloze systemen die vol mazen zitten. Hoewel dit rapport voor sommigen als een schok kan komen, zijn wij bij COSH! blij dat dit soort onderzoeken schandalen aan het licht brengen, want weten is de eerste stap naar verbeteringen!
Meer weten over de voordelen van biologisch katoen? Lees ons vorige artikel hier. Of ontdek meer over de integriteitscrisis van biologisch katoen.
Vind het volledige Earthsight rapport hier, of lees de samenvatting hier (Engelstalig).
