17 januari 2025
De onzichtbare toeleveringsketen van Shein opsporen
- Greenwashing
Frankrijk staat aan de vooravond van een nieuwe mijlpaal in de wereldwijde strijd tegen het fast fashion paradigma, dankzij het gedurfde voorstel van het Franse parlementslid Antoine Vermorel Marques. De voorgestelde toeslag van € 5 op elk verkocht fast fashion artikel kan een nieuwe stap zijn in de richting van echte, tastbare verandering in het aangezicht van de milieu- en sociale verwoesting van ultrasnelle mode, geleid door giganten als SHEIN en Temu. Deze stap, die deel uitmaakt van de bredere wetgevende inspanningen van de centrumrechtse Franse Horizons Group, probeert de weegschaal te kantelen en “made in France” te laten prevaleren boven “made in China”. Maar de brandende vraag blijft: Is dit genoeg om het tij te keren? Peel back the layers met COSH!
Wat Schuilt er Onder het Prijskaartje van Fast-Fashion?
De allure van fast fashion is onmiskenbaar: het is goedkoop, het is chic en het is trendy. Maar onder deze façade gaat een onberekenbare ecologische en sociale tol schuil, die aan het licht is gekomen door de bevindingen van Greenpeace Duitsland over de chemische producten van SHEIN. Van de 42 onderzochte artikelen bleek een verontrustende 15% gevaarlijke stoffen te bevatten die de EU-veiligheidsnormen overschreden, waarbij vijf artikelen giftigheidsniveaus vertoonden die het dubbele waren van de toegestane limiet.
Het voorstel van Frankrijk om €5 belasting te heffen is bedoeld om de aandacht te vestigen op de volledig verborgen kosten van fast fashion, waardoor de werkelijke kosten van fast fashion meer onder de aandacht van het publiek worden gebracht. Hoewel het initiatief door COSH! wordt geprezen voor haar intentie om bewustwording en verantwoording te stimuleren, blijven we sceptisch of een toeslag van slechts € 5 voldoende is om de ingrijpende gevolgen van fast fashion voor de ecosystemen en inwoners van onze planeet aan te pakken.
Bovendien zou deze aanpak kunnen leiden tot een mentaliteit waarin bedrijven het gevoel hebben dat ze “hun schuld hebben betaald”, waardoor hun verantwoordelijkheidsgevoel afneemt en “business as usual” wordt bevorderd. Het is cruciaal dat de verantwoordelijkheid volledig bij de producenten blijft liggen. In het licht hiervan heeft COSH, samen met Fair Trade Belgium en belangrijke Belgische belanghebbenden, een verklaring onderschreven die pleit voor de snelle invoering van de Corporate Sustainable Due Diligence Directive (CSDD). Deze richtlijn is essentieel voor het creëren van een gelijk speelveld dat cruciaal is voor het bereiken van duurzame toeleveringsketens. Het komt er in essentie op neer dat bedrijven de verantwoordelijkheid moeten nemen voor hun ecologische voetafdruk en de impact op de mensenrechten binnen hun toeleveringsketens.
Wie Draagt de Lasten?
Deze vraag brengt ons bij ons volgende punt: Het bonus-malussysteem van Antoine Vermorel Marques is bedoeld om lokaal vakmanschap te promoten en tegelijkertijd verwaarlozing op sociaal en milieugebied te bestraffen. COSH! stelt echter dat het gewicht van dit initiatief niet op de schouders van de consument moet rusten, maar op die van de merken zelf. Deze toeslag zou zich moeten richten op het bestraffen van degenen die inferieure producten maken, om zo de weg vrij te maken voor meer verantwoordelijke merken en het ethos van wetten zoals de Franse AGEC-wet, die afvalvermindering en een circulaire economie voorstaat, verder te versterken.
In Vogelvlucht: De Reikwijdte van het Voorstel en Gemiste Kansen
Deze wetgeving richt zich op de vloedgolf van goedkope, ondermaatse goederen van online giganten als SHEIN en Temu en richt zich specifiek op degenen zonder een fysieke aanwezigheid in Frankrijk. Vanuit het standpunt en de missie van COSH! om lokale economieën te verdedigen en kleinschalige winkeliers te ondersteunen, kan deze stap een frisse wind laten waaien door lokale ondernemers die worstelen met de vloedgolf van fast fashion waar ze momenteel mee te maken hebben.
Toch vragen wij om een bredere visie die het hele spectrum van fast fashion omvat en niet alleen de digitale giganten. De huidige focus is weliswaar belangrijk, maar dreigt de bredere, meer doordringende vertakkingen van de dominantie van fast fashion over het hoofd te zien.
Het Digitale Dilemma: de Marktmanoeuvres van SHEIN en Wat ze Betekenen
De strategische marktpositionering van SHEIN kan niet over het hoofd worden gezien. Het bedrijf heeft effectief een aanzienlijk marktaandeel gescand en veroverd, terwijl het grotendeels ongrijpbaar is gebleven in de fysieke detailhandel. Door deze aanpak kan het de Europese markt onderbieden met ongeëvenaard lage prijzen, een ontnuchterende realiteit voor lokale economieën en het bredere retailecosysteem. Wij stellen dat dit rimpeleffect zich uitbreidt naar andere fast fashion retailers, waardoor hun plannen om te investeren in ‘duurzamere materialen’, zoals verwacht, worden afgeremd. Dit verstikt op zijn beurt de groei en schaalbaarheid van baanbrekende circulaire textiel-naar-textiel innovaties in heel Europa, zoals Renewcell, wat een cruciale verschuiving naar duurzaamheid tegenhoudt.
Een Omstreden Voorstel
COSH! houdt vast aan een meer onconventioneel standpunt en suggereert dat het paradoxaal genoeg het grotere doel van duurzame mode kan dienen als SHEIN haar marktdominantie kan voortzetten. De reden? Door andere fast fashion-entiteiten zoals Zara of H&M te overtreffen, zou SHEIN onbedoeld de overheersing van fast fashion in de fysieke detailhandel kunnen verminderen, waardoor er mogelijk meer speelruimte ontstaat voor fysieke winkels die het moeilijk hebben.
Deze strategie is echter niet zonder voorbehoud. Hoewel het de druk op de fysieke winkeliers tijdelijk kan verlichten, verschuift het fast fashion probleem meer naar het digitale domein. Het groeipotentieel van SHEIN roept vragen op over de langetermijnvisie van deze aanpak, vooral wat betreft de lokale werkgelegenheid en de impact van een dergelijk bedrijfsmodel op het milieu.
Een Verschuiving Naar Duurzamere Praktijken Afdwingen
Het scenario dat zich ontvouwt, kan Europese merken en retailers dwingen tot een significante transformatie in de richting van ‘degrowth’, waarbij ze worden uitgedaagd hun productie- en consumptiepatronen te heroverwegen. Deze verschuiving is weliswaar noodzakelijk, maar onderstreept ook de noodzaak van strategische interventies. Een van de voorgestelde maatregelen is om op termijn de import te blokkeren van Chinese fast fashion-bedrijven die geen lokale werkgelegenheid bieden of zich niet houden aan duurzame praktijken die zijn vastgelegd in EU-wetgeving.
Theoretisch zou deze strategie bedrijven zoals SHEIN kunnen aanmoedigen om te overwegen sommige van hun distributiecentra of productieactiviteiten dichter bij de lokale markten te plaatsen. Deze stap zou de lokale economieën kunnen stimuleren, onbedoeld de productienormen kunnen verbeteren, het sociale welzijn kunnen vergroten en de transparantie van de toeleveringsketen kunnen vergroten.
Als we deze overwegingen integreren in de bredere discussie, is het duidelijk dat het fast fashion probleem niet kan worden opgelost met eenvoudige eenmalige oplossingen of kortetermijnstrategieën. De overweldigende aanwezigheid van digitale marketingstrategieën door giganten als SHEIN zorgt voor een complexe mix van uitdagingen en kansen voor zowel de mode-industrie als lokale economieën.
Het wordt noodzakelijk om een evenwichtige strategie te hanteren die de kortetermijnvoordelen van marktconcurrentie in overeenstemming brengt met de blijvende doelstellingen van duurzaamheid en het creëren van banen. Consumenten kunnen bijvoorbeeld de belasting van 5 euro omzeilen door SHEIN-producten via platforms zoals Vinted van buiten Frankrijk te kopen en slechts een euro meer te betalen voor verzending. Deze omweg omzeilt niet alleen de belasting, maar verhoogt mogelijk ook de CO2-uitstoot door extra transport, wat de onbedoelde gevolgen van dergelijk beleid benadrukt.
Consumptiebeperking vs. Duurzame Verschuivingen
Deze belasting bevind zich op een scherpe snijlijn van verschillende economische gevolgen. Het zou kunnen leiden tot een daling van de consumptie, die deze wereld hard nodig heeft. Dit sluit aan bij de visie van COSH! op degrowth en bewust consumeren. Maar of het de budgetbewuste consument zal weerhouden van niet-duurzame keuzes of de betaalbaarheid van goederen met het label “made in France” aanzienlijk zal verminderen, is nog maar de vraag.
De Rol van Wetgeving in de Toekomst van de Mode
Deze belasting is meer dan alleen een beleidsmaatregel. Het is een noodzakelijke gespreksstarter over de centrale en leidende rol van wetgeving bij het vormgeven van een duurzame modetoekomst. Met de komst van strenge wetgeving op het gebied van greenwashing door de EU-richtlijn voor groene claims en de eis voor wetenschappelijke onderbouwing van milieuclaims, probeert het modelandschap haar communicatie af te stemmen op de groeiende complexiteit en nuance van duurzaamheidstermen.
Het definiëren van specifieke kenmerken, het leveren van wetenschappelijk bewijs en het aanbieden van LCA’s zal een grote uitdaging vormen voor kleine merken. De mandaten die in het verschiet liggen, kunnen kleine, meer ethische merken met kortere en transparantere toeleveringsketens in de steek laten en worstelen met de complexiteit van het naleven van duurzaamheidsregels.
Slotgedachten: Een Steil Pad naar Holistische Transformatie
COSH! verwelkomt het voorstel van Antoine Vermorel Marques en het Franse wetgevingsorgaan, maar benadrukt dat echte transformatie een allesomvattende, holistische en systemische aanpak vereist. Deze belasting van € 5 is een eerste mijlpaal in een kronkelige reis om het fast fashion framework te ontmantelen. Consumenten, merken en beleidsmakers moeten doorgaan met het verweven van duurzaamheid in de besluitvorming over mode.
Bovendien moet de EU, terwijl ze haar weg vervolgt in de richting van het implementeren van een kader voor meer duurzame praktijken, voorzichtig te werk gaan om ervoor te zorgen dat haar stappen niet ten koste gaan van degenen die in financiële moeilijkheden verkeren. We moeten ons een mode-ecosysteem voorstellen en cultiveren waarin duurzaamheid, toegankelijkheid, kwaliteit en ethiek met elkaar verweven en niet van elkaar te onderscheiden zijn.
Moeten andere landen dit voorbeeld volgen? Wij denken van wel! De invoering van een soortgelijke belasting in België, Nederland, Spanje, Duitsland en daarbuiten kan het effect versterken en het hele continent op weg helpen naar een duurzamere modetoekomst en het behalen van de Green Deal-doelstellingen van de EU. De belasting van € 5 is een verdere ambitieuze stap van Frankrijk in zijn streven om zijn belangrijke modesector te versterken en klaar te maken voor de toekomst, maar de weg naar diepgaande, systemische verandering reikt veel verder.
