Klimaatneutraliteit - de weg ernaartoe begrijpen

*image by JEREMY BISHOP

Europa wil klimaatneutraal worden tegen 2050!

Tot zover alles goed, maar waarom?

Om klimaatverandering en milieuvervuiling tegen te gaan en de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graden, moeten we streven naar wereldwijde klimaatneutraliteit. Deze doelstelling is al vastgelegd in de EU Green Deal en is ook wettelijk verankerd in de Europese Klimaatwet.

De doelstelling van 1,5 graad is in 2015 vastgesteld als onderdeel van het Klimaatakkoord van Parijs en door bijna alle landen erkend. Het akkoord is gericht op het tegengaan van wereldwijde klimaatverandering en het minimaliseren van de negatieve effecten ervan, zoals zware regenval, overstromingen en droogte. Klimaatneutraliteit speelt hierbij een belangrijke rol

Wat betekent klimaatneutraliteit eigenlijk?

De Europese Unie omschrijft klimaatneutraliteit als de toestand waarin de uitstoot van broeikasgassen zoveel mogelijk tot nul wordt gereduceerd en de absorptie ervan uit de atmosfeer wordt gecompenseerd door koolstofputten.

Koolstofputten zijn natuurlijke “reservoirs” die kooldioxide tijdelijk of permanent opslaan. De belangrijkste natuurlijke koolstofputten zijn bossen, oceanen en veengebieden. Verder kan de overstap naar hernieuwbare energiebronnen, het verbeteren van de energie-efficiëntie en het invoeren van duurzame praktijken voor landgebruik helpen om de uitstoot te verminderen.

Waarom hebben we klimaatneutraliteit nodig?

Het klimaat op aarde warmt snel op door de opbouw van broeikasgassen in de atmosfeer, voornamelijk CO² door de verbranding van fossiele brandstoffen, ontbossing en andere menselijke activiteiten. Deze opwarming leidt tot een reeks schadelijke gevolgen, zoals hogere temperaturen, vaker voorkomende en hevigere extreme weersomstandigheden, stijging van de zeespiegel, verlies van biodiversiteit en verstoring van ecosystemen.

Door klimaatneutraliteit te bereiken, kunnen we onze bijdrage aan de opwarming van de aarde en de bijbehorende gevolgen aanzienlijk verminderen.

Bovendien biedt klimaatneutraliteit tal van voordelen die verder gaan dan het beperken van de klimaatverandering. Overschakelen op schone energiebronnen en duurzame praktijken kan de luchtkwaliteit verbeteren, de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen verminderen, nieuwe economische kansen creëren en de algemene gezondheid en het welzijn verbeteren. Door te investeren in hernieuwbare energie, energie-efficiëntie en herstel van ecosystemen kunnen we een veerkrachtigere en rechtvaardigere samenleving opbouwen die beter is uitgerust om de uitdagingen van de klimaatverandering aan te gaan.

Wie of wat moet klimaatneutraal worden?

Om de klimaatbeschermingsdoelen te halen en de wereldwijde temperatuurstijging te beperken tot 1,5 graden, moeten verschillende spelers en sectoren klimaatneutraal worden en hun koolstofvoetafdruk verminderen. Dit omvat:

Regeringen en overheidsorganisaties: Nationale regeringen, regionale overheden en overheidsorganisaties moeten actie ondernemen, zoals het verhogen van bestaande koolstofprijzen en het beprijzen van andere emissiebronnen, om hun eigen uitstoot te verminderen en koolstofneutraal te worden. Zij spelen een belangrijke rol bij de ontwikkeling en uitvoering van beleid, wetten en stimuleringsmaatregelen die de overgang naar een koolstofarme economie bevorderen.
Bedrijfsleven en industrie: Bedrijven en industrieën zijn belangrijke bronnen van broeikasgasemissies en moeten bijdragen aan klimaatactie door hun emissies te verminderen, het gebruik van hulpbronnen te optimaliseren en klimaatneutrale bedrijfsmodellen na te streven. Dit omvat het gebruik van schone technologieën, het verhogen van de energie-efficiëntie, het bevorderen van duurzame productie- en toeleveringsketenpraktijken en het investeren in hernieuwbare energie en emissiearme oplossingen.
Steden en gemeenten: Steden en gemeenten zijn verantwoordelijk voor een aanzienlijk deel van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen en kunnen hun uitstoot helpen verminderen door maatregelen zoals verbeterd openbaar vervoer, energie-efficiënte renovatie van gebouwen, bevordering van fietspaden en groene ruimten en de uitbreiding van hernieuwbare energiebronnen.
Individuele burgers: Elk individu kan zijn steentje bijdragen aan de bescherming van het klimaat door zijn energieverbruik te verminderen, over te schakelen op duurzame mobiliteit en consumptiegewoonten, hernieuwbare energie te gebruiken, afval te verminderen en te recycleren en te pleiten voor milieuvriendelijk beleid.

Wat betekent klimaatneutraliteit voor de mode-industrie?

De mode-industrie is verantwoordelijk voor een aanzienlijk deel van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen, voornamelijk door het gebruik van fossiele brandstoffen bij de productie, het transport en de afvalverwerking van kleding.

Geschat wordt dat de mode-industrie verantwoordelijk is voor ongeveer 10 procent van de wereldwijde uitstoot van CO², wat meer is dan de bijdrage van de internationale luchtvaart en scheepvaart samen. Volgens het Europees Milieuagentschap genereerde de aankoop van textiel in de EU ongeveer 270 kilogram CO2-uitstoot per persoon in 2020. Dit betekent dat de textielproducten die in de EU worden geconsumeerd een totale broeikasgasuitstoot van 121 miljoen ton veroorzaken.

Om deze uitstoot te compenseren, kiezen bedrijven voor compensatie door wereldwijde klimaatbeschermingsprojecten te promoten en zogenaamd klimaatneutrale gecertificeerde producten op de markt te brengen.

Deze vorm van compensatie is echter niet de volledige oplossing! Het is belangrijk op te merken dat het compenseren van CO² door het promoten van klimaatbeschermingsprojecten geen vervanging is voor het verminderen van de uitstoot. De prioriteit moet altijd liggen bij het zoveel mogelijk verminderen van de uitstoot in de hele waardeketen, voordat er voor compensatie wordt gekozen.

Transparantie speelt hier ook een belangrijke rol. In het kader van klimaatneutraliteit kunnen bedrijven klimaatneutrale claims maken om te communiceren over hun inspanningen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen of te compenseren.

Er moet echter wel rekening worden gehouden met de nieuwe EU-richtlijn – de richtlijn inzake milieuclaims.

De richtlijn inzake milieuclaims beschermt consumenten tegen misleidende claims over de milieuprestaties van producten of diensten.

Door aan de richtlijn te voldoen, kunnen bedrijven het vertrouwen van consumenten winnen en hun geloofwaardigheid met betrekking tot hun inspanningen voor klimaatvermindering versterken. De richtlijn bepaalt dat milieuclaims waarheidsgetrouw, duidelijk, begrijpelijk en controleerbaar moeten zijn. Bedrijven moeten ervoor zorgen dat hun klimaatneutrale claims niet misleidend zijn en dat ze over passend bewijsmateriaal of certificering beschikken om hun milieuclaims te ondersteunen.

Bewijzen kunnen worden verzameld door tools zoals Life-Cycle-Assessment of Product-Environmental-Footprint en het zal worden aanbevolen om algemene investeringen in milieu-initiatieven, waaronder klimaatbeschermingsprojecten, te bevorderen. Maar om reclame te vermijden in de context van de CO2-balans van het product (‘klimaatneutraal product’).

Naast het compenseren van CO²-uitstoot door klimaatprojecten, kunnen bedrijven ook kiezen voor insetting, wat staat voor CO²-reductie in je eigen toeleveringsketen. Dit is een absoluut voordeel als je rekening wilt houden met Scope 3 en de veerkracht en kwaliteit van je toeleveringsketen wilt verbeteren. Insetting richt zich niet alleen op boomplantprojecten, maar ook op veranderingen in gangbare processen en acties om bijvoorbeeld de recyclebaarheid van producten te vergroten.

Insetting streeft daarom een alomvattende aanpak na die het hele ecosysteem, de samenleving en lokale economische structuren omvat. Voor een succesvolle implementatie van isolerende projecten is een langetermijnverbintenis nodig die moet worden opgenomen in een alomvattende klimaatstrategie.

De Europese Commissie heeft een nieuwe mijlpaal gezet op weg naar klimaatneutraliteit in 2050. Zij beveelt aan om de uitstoot van broeikasgassen tegen 2040 terug te brengen tot 90% van het niveau van 1990. Noodzakelijke maatregelen zoals het koolstofvrij maken van de industrie, een vermindering van de uitstoot met minstens 55% tegen 2030 en de uitbreiding van de binnenlandse productiecapaciteit worden nu besproken met het Europees Parlement en de lidstaten. De implementatie van deze mijlpaal kan een belangrijke stap zijn op weg naar het behalen van de klimaatdoelstelling in 2050.

Onlangs is ook de ISO-norm 14068 – 1:2023 (“Transition to Net-Zero”) gepubliceerd. Deze norm is bedoeld om een kader te creëren voor het bereiken van klimaatneutraliteit voor producten en organisaties. Enerzijds stelt de norm eisen aan de planning om klimaatneutraliteit te bereiken, het bepalen van de CO2-voetafdruk en maatregelen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. De norm formuleert ook eisen voor externe communicatie.

De norm biedt bedrijven een gestandaardiseerd basisbegrip waarnaar ze kunnen verwijzen wanneer ze actief streven naar klimaatbeschermingsmanagement.

Weer een belangrijke stap op weg naar klimaatneutraliteit!