Feit of fabel: hoe duurzaam zijn wasstrips nu écht?

“Was­strips blij­ken min­der schoon én min­der groen dan gedacht”. Zo kop­te De Mor­gen in mei 2025 in ver­band met was­strips. De reden? Was­strips bevat­ten poly­vi­ny­l­al­co­hol (PVA), een com­po­nent met een nog­al dub­bel­zin­ni­ge repu­ta­tie. Vol­gens de Euro­pe­se Unie is PVA geen micro­plas­tic; vol­gens de Plas­tic Soup Foun­da­ti­on dan weer wel. Wat is feit en wat is fabel? En hoe duur­zaam zijn was­strips ten opzich­te van vloei­baar was­mid­del en was­poe­der? COSH! ging in gesprek met Yok­uu-oprich­ter Jor­is Jan­sen en Pla­net B‑oprichter Tib­be Ver­schaf­fel. Bei­de zijn impact­on­der­ne­mers gefo­cust op het ver­duur­za­men van alle­daag­se pro­duc­ten, en bei­de heb­ben was­strips in hun gamma. 

Feit: vloeibaar wasmiddel zorgt voor een grotere afvalberg en onnodig watertransport

Was­strips wor­den over het alge­meen gezien als een duur­za­mer alter­na­tief dan vloei­baar was­mid­del of was­poe­der. Waar­om? Vloei­baar was­mid­del zit meest­al in plas­tic fles­sen, die je na gebruik gewoon weg­gooit. In the­o­rie wor­den die ver­pak­kin­gen gere­cy­cleerd, maar de rea­li­teit is anders. In Vlaan­de­ren wordt op dit moment slechts iets meer dan de helft van het plas­tic effec­tief gere­cy­cleerd (Sta­tis­tiek Vlaan­de­ren, 2025). En dan doen we het hier nog rela­tief goed: het Euro­pe­se gemid­del­de ligt op slechts 41% (Euro­pees Par­le­ment, 2024).

Was­strips, daar­en­te­gen, zijn zero-was­te. Je stopt er gewoon een­tje mee in de trom­mel, zon­der dat je ach­ter­af met plas­tic afval zit. Het eni­ge wat je nog over­houdt, is een lich­te kar­ton­nen ver­pak­king, en die heeft een veel hoge­re recy­cla­ge­graad. In Vlaan­de­ren wordt maar liefst 86% van het kar­ton gere­cy­cleerd. ​“De kar­ton­nen ver­pak­king van de was­strips van Yok­uu weegt 10g”, ver­telt Yok­uu-oprich­ter Jor­is Jan­sen, ​“en ver­vangt klas­sie­ke fles­sen van 500 – 600g, inclu­sief 30 – 50g PET”.

Daar­naast bestaat vloei­baar was­mid­del voor 80 à 90% uit water. Dat bete­kent dus dat er voor­al water wordt getrans­por­teerd – en dat ver­hoogt de CO₂-uit­stoot aan­zien­lijk. Was­strips bevat­ten geen water. ​“Hier­door is het ver­voer ervan veel lich­ter, en stoot het dus ook min­der CO₂ uit in ver­ge­lij­king met de zwa­re vracht­wa­gens die vloei­baar was­mid­del moe­ten ver­voe­ren”, legt Pla­net B‑oprichter Tib­be Ver­schaf­fel uit.

Feit: waspoeder stuurt microplastics recht in ons water

Was­poe­der schuurt ster­ker tegen je kle­ding dan vloei­baar was­mid­del of een was­strip. Dit is voor­al een pro­bleem wan­neer je was­poe­der gebruikt om je syn­the­ti­sche kle­ding, gemaakt uit mate­ri­a­len als poly­es­ter, acryl, nylon en ela­s­taan, te was­sen. Bij het was­sen van syn­the­ti­sche pro­duc­ten komt sowie­so al micro­plas­tics vrij. Gebruik je was­poe­der? Dan wor­den er nog meer micro­plas­tics van je kle­ding afge­schuurd (Peri­ya­sa­my & Tehra­ni-Bagha, 2022). Dit is plas­tic dat via onze afvoer recht in ons water belandt. Niet zo duur­zaam dus!

Feit: de bestanddelen van conventioneel wasmiddel hebben een enorme milieu-impact

Wist je dat klas­sie­ke was­mid­de­len vaak alles­be­hal­ve mili­eu­vrien­de­lijk zijn? Vol­gens Tes­t­aan­koop (2020) zijn de mees­te bestand­de­len in tra­di­ti­o­neel was­mid­del niet of slechts beperkt bio­lo­gisch afbreek­baar. En dat is een pro­bleem, want na een was­beurt belan­den deze stof­fen gewoon in ons afval­wa­ter. Som­mi­ge ingre­di­ën­ten, zoals LAS, zijn bij­zon­der scha­de­lijk voor water­die­ren en ‑plan­ten, ter­wijl ande­re stof­fen zelfs kan­ker­ver­wek­kend zijn.

Jor­is legt uit dat de pro­bi­o­ti­ca in Yok­uu ervoor zor­gen dat je 50% min­der gewo­ne schoon­maak­mid­de­len nodig hebt. En dat is goed nieuws, want veel van die klas­sie­ke pro­duc­ten bevat­ten stof­fen zoals SLES of APG, aldus Jor­is, die net als LAS een flin­ke impact heb­ben op het mili­eu. Voor elke ton van deze stof­fen die gepro­du­ceerd wordt, komt er gemid­deld 2 tot 13 ton CO₂ vrij (Guil­bot, 2013). 

En hoe­wel micro­plas­tics bij Euro­pe­se wet ver­bo­den zijn in pro­duc­ten sinds 2023, moe­ten ze in vloei­baar was­mid­del niet ver­meld wor­den op de ingre­di­ën­ten­lijst, aldus Jeroen Dage­vos van de Plas­tic Soup Foun­da­ti­on (Van Wechem, 2025). Het is dus niet omdat er geen (micro)plastic op de ingre­di­ën­ten­lijst staat, dat het ook niet effec­tief in het pro­duct zit. 

Fabel: wasstrips bevatten microplastic

Toch zou­den, vol­gens het arti­kel van De Mor­gen, was­strips min­der duur­zaam zijn dan we den­ken (Van Wechem, 2025). De reden? Het ingre­di­ënt poly­vi­ny­l­al­co­hol, afge­kort PVA. Hoe­wel de Euro­pe­se Unie deze com­po­nent niet beschouwt als een micro­plas­tic, aan­ge­zien het com­par­ti­ment vol­le­dig afbreek­baar is, ziet de Plas­tic Soup Foun­da­ti­on dat anders. Zij bewe­ren dat de afbraak ervan sterk afhan­ke­lijk is van spe­ci­fie­ke omstan­dig­he­den, en dat de gemid­del­de ver­blijf­tijd in water­zui­ve­rings­in­stal­la­ties moge­lijk niet vol­doen­de is voor vol­le­di­ge afbraak. Hun con­clu­sie: PVA is, of gedraagt zich althans, als een microplastic.

Jor­is (Yok­uu) en Tib­be (Pla­net B) nuan­ce­ren deze rede­ne­ring: ​“Weten­schap­pe­lij­ke lite­ra­tuur, zoals de review van Juli­n­o­vá et al. (2018), beves­tigt dat PVA onder bepaal­de omstan­dig­he­den niet snel bio­lo­gisch afbreekt en in die zin kan accu­mu­le­ren in mili­eu­com­par­ti­men­ten zoals water en bodem. Toch onder­stre­pen de auteurs ook dat er geen bewijs is van bio­ac­cu­mu­la­tie in orga­nis­men en dat PVA niet toxisch is voor mens, dier of mili­eu”, aldus Joris. 

Zowel Tib­be als Jor­is bena­druk­ken dat PVA niet geclas­si­fi­ceerd is als een micro­plas­tic door de EU. ​“Pro­fes­so­ren en che­mi­ci waar­mee ik spreek, beves­ti­gen dit.”, gaat Tib­be verder.

Bij Klaaar voe­gen ze op heden al bio­de­gra­da­tie­ver­snel­lers zoals mal­todex­tri­ne, PVA-dehy­dro­gen­a­se enzo­voort toe om het afbraak­pro­ces van PVA te ver­snel­len. ​“Deze toon­den zéér goe­de resul­ta­ten in mili­eu­studies”, aldus Tibbe.

En ook daar stopt het niet: zowel bij Yok­uu als bij Pla­net B ont­wik­kel­den ze reeds een PVA-vrije was­strip. Er wordt ver­wacht dat deze in 2026 gelan­ceerd zul­len wor­den op de markt. De dis­cus­sie omtrent PVA is heel bin­nen­kort mis­schien al gedateerd.

Fabel: gecertificeerde wasproducten zijn altijd beter

Ver­der raadt Natas­ja Huff­meij­er van Mili­eu Cen­traal in het arti­kel van De Mor­gen nog aan om was­pro­duc­ten met een keur­la­bel, zoals het Euro­pees Eco­la­bel of het Nor­dic Swan Eco­la­bel, te kie­zen (Van Wechem, 2025). Ga je voor con­ven­ti­o­neel was­mid­del of was­poe­der, dan is het EU Eco­la­bel inder­daad een goe­de lei­draad om mili­eu­vrien­de­lij­ke­re keu­zes te maken. Toch wil dat niet zeg­gen dat pro­duc­ten zon­der zo’n label auto­ma­tisch min­der duur­zaam zijn. Som­mi­ge cate­go­rie­ën, zoals was­strips, komen nog niet in aan­mer­king om het EU-Eco­la­bel te krijgen. 

“Bij Brauzz heb­ben we dat label wel al gekre­gen voor onze vaat­was­ta­blet­ten, omdat die cate­go­rie offi­ci­eel erkend is bin­nen de bestaan­de regels,” legt Ver­schaf­fel uit. ​“Voor was­strips is dat nog niet het geval. Daar­om plei­ten we voor een uit­brei­ding van de EU-cri­te­ria, zodat ook inno­va­tie­ve oplos­sin­gen zoals was­pa­rels met pro­bi­o­ti­ca, gecon­cen­treer­de tabs en navul­sys­te­men erkend kun­nen wor­den.” Ook Jor­is Jan­sen van Yok­uu zet zich daar­voor in. Hij maakt deel uit van de werk­groep die het EU Eco­la­bel her­be­kijkt en werkt actief mee om ervoor te zor­gen dat micro­bi­ë­le schoon­maak­pro­duc­ten van­af 2026 of 2027 ook onder het label kun­nen vallen.

Conclusie: de meest duurzame opties voor jouw was

Hoe maak jij nu de bes­te keu­ze voor was­pro­duc­ten? Ga voor loka­le pro­duc­ten, zo steun je loka­le onder­ne­mers en de loka­le eco­no­mie. Kies je voor was­strips? Dat is een vol­le­dig ver­ant­woor­de keu­ze en door­gaans duur­za­mer dan vloei­baar was­mid­del. Ga je voor vloei­baar was­mid­del of was­poe­der? Kijk dan naar de keur­la­bels of kies een merk dat bekend staat om zijn duur­za­me­re prak­tij­ken. Het Euro­pees Eco­la­bel of het Nor­dic Swan Eco­la­bel wor­den aan­ge­ra­den door Mili­eu Cen­traal. Nog beter? Ga voor vloei­ba­re was­pro­duc­ten met je eigen her­vul­ba­re fles in de zero was­te­win­kel en blijf je ver­pak­king her­ge­brui­ken. Ook belang­rijk: was niet te veel, was eens met koud water en ga voor pro­duc­ten zon­der parfum.

Wil je weten waar je duur­za­me­re was­pro­duc­ten kan vin­den? Hier vind je vele ver­ant­woor­de opties, inclu­sief was­strips, her­vul­baar was­mid­del en vlek­ver­wij­de­raars. De ver­ge­lij­ken­de tabel hier­on­der zet je alvast een hand­je op weg om jou te infor­me­ren over de ver­schil­len­de opties.

Bron­nen

Euro­pean Par­li­a­ment (2024, June 6). Plas­tic was­te and recy­cling in the EU: facts and figu­res. https://​www​.euro​parl​.euro​pa​.eu/​t​o​p​i​c​s​/​e​n​/​a​r​t​i​c​l​e​/​2​0​1​8​1​2​1​2​S​T​O​2​1​6​1​0​/​p​l​a​s​t​i​c​-​w​a​s​t​e​-​a​n​d​-​r​e​c​y​c​l​i​n​g​-​i​n​-​t​h​e​-​e​u​-​f​a​c​t​s​-​a​n​d​-​f​i​gures 

Guil­bot, A. (2013). Life cycle assess­ment of surfac­tants: The case of an alkyl poly­glu­co­si­de used as a self-emul­si­fier in cos­me­tics. Jour­nal of Green Che­mistry. 10.1039/C3GC41338A

Juli­n­o­vá, M., Vaňha­ro­vá, L., & Jurča, M. (2018). Water-solub­le poly­me­ric xeno­bi­o­tics – Poly­vi­nyl alco­hol and poly­vi­nyl­pyr­ro­li­don – And poten­ti­al solu­ti­ons to envi­ron­men­tal issues: A brief review. Jour­nal of Envi­ron­men­tal Mana­ge­ment, 228, 124 – 131. https://​doi​.org/​1​0​.​1​0​1​6​/​j​.​j​e​n​v​m​a​n​.​2​0​1​8​.​0​9.010

Sta­tis­tiek Vlaan­de­ren (2025). Ver­pak­kings­af­val. Vlaan​de​ren​.be. https://​www​.vlaan​de​ren​.be/​s​t​a​t​i​s​t​i​e​k​-​v​l​a​a​n​d​e​r​e​n​/​m​i​l​i​e​u​-​e​n​-​n​a​t​u​u​r​/​v​e​r​p​a​k​k​i​n​g​s​afval 

Tes­t­aan­koop (2020) . Was­mid­de­len en hun mili­eu-impact. https://​www​.test​-aan​koop​.be/​w​o​n​i​n​g​-​e​n​e​r​g​i​e​/​w​a​s​m​i​d​d​e​l​e​n​/​d​o​s​s​i​e​r​/​w​a​s​m​i​d​d​e​l​e​n​-​e​n​-​h​u​n​-​m​i​l​i​e​u​-​i​mpact 

Van Wechem, R. (2025, May 13). Was­strips blij­ken min­der schoon én min­der groen dan gedacht. De Mor­gen. https://www.demorgen.be/beter-leven/wasstrips-blijken-minder-schoon-en-minder-groen-dan-gedacht~b077178bb/