24 juli 2024
Shoppen in Antwerpen: dit zijn de leukste én duurzamere hotspots
- COSH! Leden Publiciteit
- Stadsgids
- Lifestyle
De nieuwe Gold Rush
Lang voordat Black Friday synoniem werd met koopjesjachten en kortingen, had het een sombere betekenis. Op 24 september 1869 zagen Wall Street-titanen Jay Gould en Jim Fisk hun plannen om de goudmarkt te monopoliseren dramatisch mislukken, wat leidde tot een beruchte beurscrash die zowel magnaten als gemiddelde burgers ruïneerde.
Deze historische gebeurtenis is inmiddels overschaduwd door de moderne Black Friday, een fenomeen met zijn eigen kostbare gevolgen. Elk jaar, tegen het einde van november, verandert de sfeer. Met groeiende anticipatie en aftellende klokken, maken consumenten zich op voor een ware koopjesmarathon. Deze dag is nu onlosmakelijk verbonden met ongekende kortingen, hectische winkeltrips en consumenten die zich laten meeslepen in de koopwoede. Onder de glimmende façade van verleidelijke aanbiedingen en de opwinding van de koopjacht, schuilt er echter een minder zichtbaar verhaal: de impact van deze wereldwijde koopwaanzin op het milieu en de menselijke psychologie.
De milieuimpact van Black Friday
Overproductie en verspilling
Winkeliers, gretig om te profiteren van de Black Friday koopwoede, slaan vaak grote hoeveelheden voorraad op, dikwijls meer dan ze werkelijk kunnen verkopen. Deze trend zet zich voort bij producenten, die uit voorzorg meer produceren om niet zonder voorraad te vallen. Ironisch genoeg blijven veel van deze producten uiteindelijk onverkocht en resulteert dit vaak in een overschot aan producten.
Fast Fashion
Mode, bekend om zijn snel veranderende trends, speelt een grote rol tijdens Black Friday. Veel van de speciaal voor deze dag geproduceerde kleding wordt niet verkocht. Door de snel veranderende trends in de mode-industrie raken deze onverkochte items vaak al na één seizoen verouderd. Aangezien kleding ontworpen is om kortstondig en wegwerpbaar te zijn, is de kans kleiner dat consumenten deze lang bewaren, en belanden ze snel op de afvalberg.
In 2019 deed professor Phil Purnell van de Universiteit van Leeds, verbonden aan de School of Civil Engineering, onderzoek naar Black Friday. (Bron: Deutsche Welle). Als mededirecteur van het Textiles Circularity Centre in het VK, dat zich inzet voor een circulaire textieleconomie, vond Purnell dat tot 80% van de huishoudelijke kunststoffen en textiel op de vuilnisbelt eindigt of verbrand wordt. (Bron: Deutsche Welle)
Bovendien wordt dit weggegooide textiel vaak verscheept naar landen in het Zuiden, wat het escalerende wat het afvalprobleem vergroot. Dit leidt niet alleen tot verspilling van waardevolle hulpbronnen, maar ook tot een drastische toename van broeikasgasemissies. Deze slecht beheerde textielbergen zijn tikkende tijdbommenaan het worden, met methaanophopingen die branden en explosies kunnen veroorzaken. Volgens rapport van de Ellen McArthur Foundation wordt er elke seconde textiel weggegooid dat gelijk staat aan de inhoud van één vuilniswagen.
De Verborgen reis: van kledingproductie tot Black Friday
Van het zaaien van het zaad tot het moment dat een kledingstuk in de winkel hangt, is een lange reis met vaak verborgen saga, meer lijkend op een duistere parabel dan een sprookje. De meeste kledingstukken reizen over continenten en oceanen, vertellend over complexe processen, uitgebreide toeleveringsketens en de onweerlegbare impact hiervan op ons milieu.
Kijk naar de teeltfase: gewassen zoals katoen verbruiken aanzienlijke hoeveelheden water. Bovendien is conventionele landbouw sterk afhankelijk van op fossiele brandstoffen draaiende machines voor de groei en oogst.
Bovendien is het produceren van stoffen, vooral synthetische zoals polyester, een energie-intensief proces. Deze kunstvezels, afgeleid van aardolie, vereisen veel energie voor hun productie en zijn sterk afhankelijk van niet-hernieuwbare fossiele brandstoffen. Dit heeft een verwoestend effect op ons milieu.
Daarnaast voegen verf- en looiprocessen nog een laag complexiteit toe. Hoewel deze processen essentieel zijn voor het geven van levendige kleuren aan stoffen en een verfijnde afwerking aan leer, brengen de conventionele methoden aanzienlijke nadelen met zich mee. Ze vereisen een grote hoeveelheid water en maken gebruik van diverse chemicaliën, waarvan vele onze rivieren, beken en oceanen vervuilen. Deze vervuiling heeft niet alleen een vernietigend effect op de gezondheid van het milieu, maar vormt ook een ernstige bedreiging voor gemeenschappen die voor hun levensonderhoud afhankelijk zijn van deze waterbronnen.
Tijdens periodes van systematisch koopwoede, zoals Black Friday, waarbij snelheid in het aanvullen van voorraden en onmiddellijke levering van bestellingen essentieel wordt, schakelt de logistiek over naar een uitzonderlijk hoge versnelling. Dit gaat van massaal zeetransport voor geïmporteerde goederen tot onophoudelijke ritten van lokale bezorgdiensten die aankopen tot op de stoep brengen. Deze onophoudelijk werkende vloot van voertuigen die 24 uur per dag werken om aan de leveringseisen te voldoen, stoot een aanzienlijke hoeveelheid broeikasgassen uit. Het Dirty Delivery Rapport toonde aan dat in 2020 de koolstofuitstoot van Black Friday-verkopen in het VK opgelopen was tot 429.000 ton, wat neerkomt op de impact van 435 retourvluchten van Londen naar New York of het totale gewicht van 61.308 olifanten.
De onzichtbare kracht van Black Friday: een psychologisch perspectief
Black Friday staat symbool voor de machtige greep en de verleidelijke aantrekkingskracht van consumentisme. De overweldigende aanbiedingen en promoties suggereren dat geluk slechts één aankoop verwijderd is. Tijdens het spektakel fluisteren billboards en digitale schermen verleidelijke, maar valse beloften: hoe meer je bezit, hoe gelukkiger je zal zijn.
Dit grenzeloos materialisme, dat suggereert dat onze waarde afhangt van wat we bezitten, leidt onze aandacht af van wat ons leven werkelijk verrijkt: ervaringen, relaties en persoonlijke ontwikkeling. We hunkeren naar diepe betekenis, sterke banden en echte verbindingen, maar in de wervelwind van consumptie worden deze fundamentele menselijke behoeften overschaduwd. In de flitsende ‘BUY NOW’ schuilt het gevaar dat we een illusie van geluk gaan najagen dat altijd net buiten ons bereik lijkt te liggen.
Urgentie creëren
Doomsday countdowns die aanzetten tot onmiddellijke aankopen, meldingen over snel slinkende voorraden, en eenmalige, aantrekkelijke aanbiedingen creëren een opgejaagde sfeer. Deze is bedoeld om een gevoel van urgentie te stimuleren en leidt vaak tot spontane en ondoordachte winkelbeslissingen.
De ontnuchterende realiteit dringt echter snel door. Veel shoppers realiseren zich achteraf dat ze artikelen hebben gekocht die ze eigenlijk niet nodig hadden, verleid door het moment zelf. Gevolgd door spijt en schuldgevoelens valt de illusie van geluk snel in duigen.
Maar de gevolgen strekken zich verder uit dan alleen koperswroeging. Deze overhaaste aankopen veranderen vaak tot onnodige rommel, die stilletjes onopgemerkt onze ruimte inneemt en, zoals onderzoek aantoont, ook onze geest. Dit kan leiden tot verhoogde stress, angst en in sommige gevallen zelfs tot het begin van een depressie.
Hoewel de aantrekkingskracht van een korting op het eerste gezicht een direct financieel voordeel lijkt te bieden, kan het langetermijnplaatje heel anders zijn. Impulsieve aankopen leiden vaak tot financiële druk en potentiële schulden.
Tijdens het Black Friday-winkelen is het van essentieel belang even een moment te nemen om na te denken en alleen bewust aankopen te doen als het echt nodig is.
De razernij van de deelname
Black Friday wordt vaak gezien als een ultieme koopgelegenheid, maar het heeft een verborgen prijs, waardoor het verandert in een complex web van opwinding en spanning. Het is meer dan slechts een dag van aanbiedingen; het is een emotionele achtbaan, gevuld met anticipatie, stress en uiteindelijk teleurstelling.
Sinds 2006 zijn er in de Verenigde Staten 17 doden en 125 gewonden gevallen door Black Friday. Tragische incidenten die verontrustende aspecten van menselijk gedrag onder extreme commerciële druk blootlegt. Scènes die lijken op die uit horrorfilms ontvouwen zich in de realiteit, met politierapporten die een beeld schetsen van ‘totale chaos’. Verhalen over glazen deuren die bezwijken onder het gewicht van een wanhopig winkelend publiek en mensenmassa’s die uit de hand lopen iin hun jacht op kortingen, zijn hiervan het bewijs.
Op talloze video’s is te zien dat tijdens Black Friday het winkelen in de Verenigde Staten wel een slagveld lijkt. Shoppers zetten zich schrap tegen de vloedgolf van mensen, staan uren in marathonlange rijen en staan oog in oog met anderen die even vastberaden zijn om de beste deals te bemachtigen. De fysieke tol is onmiskenbaar, zoals getuigen van uitputting en fysieke en mentale ineenstortingen laten zien.
“Idealo”, een van de toonaangevende prijsvergelijkingsplatforms in Europa, publiceerde aan het begin van deze maand een white paper. Het document beweert dat maar liefst 62% van de respondenten in Duitsland op jacht gaan naar Black Friday-aanbiedingen, tegenover 52% vorig jaar. Bovendien lijken hun zakken deze keer dieper zijn. Terwijl in 2022 het gemiddelde budget 280 euro bedroeg, zijn de deelnemers van dit jaar extravaganter en schatten ze een gemiddelde uitgave van 319 euro – dat is een opmerkelijke sprong van 14%! Elektronische aankopen voeren de lijst aan, gevolgd door kleding en accessoires op de tweede plaats.
Net als de drukte en chaos in fysieke winkels, brengt online shoppen tijdens Black Friday zijn eigen soort strijd met zich mee: crashende websites, winkelwagentjes die plotseling leeglopen en de hartverscheurende angst als een felbegeerde deal wegglipt door een technische storing.
De Duitse online shoppers lijken zich echter goed voor te bereiden op Black Friday. Volgens het onderzoek van Idealo hebben velen van hen niet alleen specifieke producten in gedachten, maar ook een vastgesteld budget. Deze voorbereiding toont aan hoe strategisch en doelgericht consumenten zijn geworden in hun benadering van grote verkoopdagen zoals Black Friday.
Maar misschien is de meest krachtige emotionele trigger wel de alomtegenwoordige angst om iets te missen, ook bekend als FOMO. Deze angst wordt steeds intenser bij elke advertentie, elke keer dat een buurvrouw of vriendin trots hun aankoop toont, en bij elk gesprek van verwachting over de dag. Ironisch genoeg verandert de verleiding in de angst om uitgesloten te worden, om die unieke ‘eenmaal per jaar’-kans te missen.
Rethinking Black Friday
Activisme rond Black Friday richt zich niet op het bekritiseren van individuele keuzes, maar op het vergroten van bewustzijn en het stimuleren van een verschuiving van impulsief kopen naar doordacht investeren. Niki de Schryver benadrukt: “Gezien de huidige uitdagingen voor duurzame bedrijven, moeten we alternatieven zoals Green Friday of Circular Monday overwegen, en ons verzetten tegen de overconsumptie die door Black Friday wordt aangewakkerd.”
Steun duurzame en ethische merken
Als winkelen toch nog op de agenda staat, maak dan een statement met je shoppingtrip!
Overweeg bij het plannen merken die zich inzetten voor milieuvriendelijkheid en ethische productiepraktijken. Ontdek de verborgen juweeltjes in je eigen buurt met COSH! – speciaal samengesteld voor jouw stijl en budget. Voor een winkelervaring zonder de drukte van overvolle winkels of de frustraties van een trage laptop.
Waardevolle herinneringen boven bezit
Investeer in ervaringen in plaats van in tastbare goederen. Onderzoek heeft steevast aangetoond dat ervaringen meer blijvend geluk brengen dan materiële bezittingen.
Mindful opruimen en doneren
Zie deze Black Friday als een kans om op te ruimen en tweedehands spullen te doneren. Dit helpt niet alleen om afval te verminderen, maar kan ook mensen in nood ondersteunen. Neem contact op met een kledingbibliotheek of een liefdadigheidswinkel in de buurt om zo bij te dragen aan de circulaire economie in jouw regio.
Rethink Black Friday – door de aandacht te vestigen op de ecologische en psychologische impact ervan. In plaats van mee te gaan in de koopgekte, hebben we ook de kans om kleine ondernemers en ambachtslieden te steunen. Onze keuzes als consumenten zijn krachtig. Laten we die macht gebruiken om verantwoord en bewust te winkelen. Ontdek en ondersteun je lokale helden, de kleinhandel, de one-woman shows en ambachtelijke makers via platforms zoals COSH!
