Earth Overshoot Day: wat is het en waarom is het belangrijk?

Op 24 juli 2025 heeft de mensheid alle natuurlijke hulpbronnen verbruikt die de aarde in één jaar tijd kan regenereren. Dit is Earth Overshoot Day: een confronterend moment dat ons dwingt stil te staan bij de manier waarop we omgaan met de planeet. We duiken in de betekenis achter Earth Overshoot Day, hoe het gecalculeerd wordt, wat voor effect de mode heeft op deze dag en wat we kunnen doen om de planeet minder te belasten.

Wat is Earth Overshoot Day?

Earth Overshoot Day markeert de datum waarop de vraag van de mensheid naar ecologische hulpbronnen en diensten groter is dan wat de aarde in dat jaar kan regenereren. Het dient als een wake-up call en herinnert ons aan de dringende noodzaak om onze onhoudbare consumptiepatronen aan te pakken. Want vanaf deze dag leven we als het ware ‘op krediet’, putten we natuurlijke voorraden uit en stapelen we CO₂ op in de atmosfeer die de aarde dat jaar niet meer (duurzaam) kan verwerken. Ieder jaar valt deze dag eerder: in 1970 viel het nog in december, maar in 2025 is het al eind juli. Maar dit kan niet voor altijd zo doorgaan. De vraag is: gaan we dit als mensheid oplossen, of lost de aarde het op door middel van een ramp?

De gevolgen van Earth Overshoot Day zijn ingrijpend. Wanneer we de biocapaciteit van de aarde overschrijden, putten we natuurlijke hulpbronnen sneller uit dan ze kunnen regenereren. Dit leidt tot ontbossing, verlies van biodiversiteit, bodemdegradatie en een verhoogde koolstofemissie. Het zet ecosystemen onder druk en draagt bij aan klimaatverandering, waardoor het delicate evenwicht van onze planeet wordt bedreigd.

Hoe wordt Earth Overshoot Day berekend?

Ieder jaar wordt de datum voor Earth Overshoot Day bekendgemaakt op 5 juni, op de Internationale Wereldmilieudag. Door de exacte dag slechts een paar maanden van tevoren te berekenen, wordt er enkel met de meest actuele cijfers gewerkt.

De berekening van Earth Overshoot Day wordt uitgevoerd door de organisatie Global Footprint Network. Deze internationale onderzoeksorganisatie zet zich met Earth Overshoot Day in om besluitvormers tools te bieden om de menselijke economie te helpen opereren binnen de ecologische grenzen van de aarde. De berekeningen zijn gebaseerd op de National Footprint and Biocapacity Accounts, die worden beheerd door FoDaFo en onderhouden door York University. Om deze dag van het jaar zo nauwkeurig mogelijk te schatten, worden de meest recente datapunten gebruikt.

Om de datum van Earth Overshoot Day te bepalen, vergelijken ze de biocapaciteit van de aarde (de hoeveelheid natuurlijke hulpbronnen die de aarde in één jaar kan leveren en hernieuwen) met de ecologische voetafdruk van de mensheid (alles wat we consumeren en vervuilen). De formule is:

Earth Overshoot Day = (Wereldwijde Biocapaciteit / Wereldwijde Ecologische Voetafdruk) × 365 dagen

Het resultaat: de datum waarop we ‘te veel’ hebben gevraagd van de aarde. Ieder jaar dat die dag vroeger valt, betekent dat we harder op onze planeet teren. En dat is een heel slecht resultaat.

Wat is het effect van de mode-industrie op Earth Overshoot Day?

Niet alleen koolstofemissies, landgebruik en energieverbruik hebben een grote impact op Earth Overshoot Day, ook de mode-industrie heeft een aanzienlijke bijdrage. Het is een industrie die heel veel grondstoffen verbruikt, zoals enorme hoeveelheden water, energie en land. Of het nu gaat om de productie van textiel of het vervaardigen van kleding, iedere fase in de modeketen heeft gevolgen voor het milieu. Bovendien is de fast fashion-industrie de afgelopen jaren enorm gegroeid, met als resultaat een snelle productie, overmatige consumptie en alle bijbehorende milieueffecten.

Wat drijft de ecologische voetafdruk van mode zo op?

De mode-industrie heeft een luxueus uiterlijk, maar erachter schuilt ook een (onzichtbare) rauwe en destructieve realiteit. Achter veel truien en spijkerbroeken zit een keten van uitputting, vervuiling en verspilling. De impact is allesbehalve oppervlakkig en deze factoren dragen bij aan de ecologische voetafdruk van mode op Earth Overshoot Day:

Grondstoffen met een prijskaartje voor de planeet. De productie van materialen zoals katoen en polyester slurpt miljarden liters water, verbrandt enorme hoeveelheden energie en helpt schadelijke chemicaliën de wereld in. Voor de vezels die nodig zijn voor kleding wordt natuur opgeofferd, denk aan ontbossing, vernietigde ecosystemen en uitgeputte landbouwgrond.
Vuile productie achter gesloten deuren. De textielproductie is een vervuilende, energie-intensieve industrie. Vooral in landen waar milieuregels zwak of afwezig zijn, stromen giftige stoffen de rivieren in en verstikt smog lokale gemeenschappen.
Wereldwijde logistiek op fossiele brandstof. Kleding reist de hele wereld over: van katoenvelden in India naar fabrieken in Bangladesh, en via opslag in Europa naar winkels wereldwijd. Elke stap op die reis stoot broeikasgassen uit en versnelt de klimaatcrisis.
Overconsumptie als verdienmodel. Fast fashion voedt een eindeloze cyclus van kopen, dragen en weggooien. Miljoenen kledingstukken worden nauwelijks gedragen en al snel weggegooid. Het systeem is gebouwd op verspilling en de planeet betaalt hiervoor de prijs.

Hoe kunnen we de impact van mode op Earth Overshoot Day verminderen?

Om de impact van mode op Earth Overshoot Day te verminderen, kunnen verschillende duurzamere praktijken worden toegepast:

Circulaire economie: Met een circulair economisch model worden grondstoffen zo lang mogelijk gebruikt. Dit kan door middel van recycling, upcycling en hergebruik.
Duurzame materialen: Het gebruik van duurzamere materialen zoals biologisch katoen, hennep en gerecyclede vezels vermindert de ecologische voetafdruk.
Efficiënte productie: Door het implementeren van energiezuinige en afval reducerende productieprocessen wordt de impact van de industrie op Earth Overshoot Day geminimaliseerd.
Slow fashion: Het stimuleren van een verschuiving naar slow fashion, waarbij de nadruk ligt op kwaliteit, duurzaamheid en tijdloos design. Dit zorgt ervoor dat de behoefte aan frequente consumptie afneemt.
Consumenteneducatie: Consumenten bewuster maken van de impact van hun mode keuzes en bewustere consumptie bevorderen.

Wat kan jij als individu doen om deze impact te verminderen?

Ook als individu kun je stappen zetten om jouw bijdrage van mode aan Earth Overshoot Day te verminderen. Ben je benieuwd hoe? Wij geven je enkele tips die je gemakkelijk kunt toepassen:

Winkel bewuster: Kies voor duurzamere en ethischer geproduceerde kleding en accessoires, waarbij je je richt op kwaliteit in plaats van kwantiteit. In het COSH! winkeloverzicht vind je duurzamere winkels bij jou in de buurt. Ook vind je op COSH! een uitgebreid overzicht van duurzamere kledingmerken en ethistere sieraden.
Koop tweedehands: Kies voor tweedehands kleding en accessoires. Hierdoor vind je niet alleen unieke items, maar draag je ook bij aan de circulaire economie en verminder je de vraag naar nieuwe grondstoffen. Bij COSH! vind je meer dan 150 tweedehands winkels in Nederland, België en Duitsland.
Repareer en hergebruik: Door kleding te repareren en hergebruiken in plaats van ze weg te gooien, verleng je de levensduur van kleding aanzienlijk. Lees hier verder voor tips om kleding te repareren.
Doneer en recycle: Heb je kleding in de kast liggen die je niet meer draagt? Doneer ongewenste kleding aan een goed doel, kringloop of tweedehands winkel. Of recycle kleding om afval te verminderen.