6 november 2025
Studie legt verband tussen de impact van zonlicht en textielkleur op microvezelvervuiling in de oceaan
- Plastics
Om planten resistent te maken tegen schimmels en allerlei ziekten schakelden veel katoenboeren over op genetisch gemodificeerd zaad (GGO’s). Vandaag is 75% van alle katoen wereldwijd genetisch gemodificeerd. De grootste producenten? Die vind je in India, China, Pakistan en de Verenigde Staten. GGO katoen is resistent tegen verschillende insecten, plagen en waterschaarste, waardoor de boeren een hogere opbrengst verwachten. Maar klopt dit ook in de realiteit?
Wat is GGO katoen precies?
Bij genetisch gemodificeerd katoen is het zaad genetisch aangepast om bepaalde kenmerken tot leven te roepen. Bij katoen onderscheiden we 2 belangrijke soorten GGO’s.
Een eerste variant ‘Bt-katoen’ is zo gemodificeerd dat ze een gif aanmaakt die insecten zal doden. De katoenplant beschermt zich zo tegen de hongerige monden van de insecten. De stof die Bt-katoen produceert is schadelijk voor larven van motjes, katoen bolwormen en kevers, waardoor deze dieren de plant niet meer kunnen beschadigen.
Een tweede GGO variant is resistent gemaakt aan herbiciden waaronder de Roundup van Monsanto. Dit herbicide wordt op de katoenvelden gespoten om al het onkruid en omliggende planten te doden, met uitzondering van de genetisch gemodificeerde katoenplant. Via deze GGO variant hopen de fabrikanten de opbrengst te verhogen, omdat er geen competitie meer is met andere planten voor voedingsstoffen of water. De GGO katoenplant zal de enige zijn op het land die het herbicide zal overleven.
GGO katoen: de voor- en nadelen
Sommige genetisch gemodficeerde katoenplanten zijn automatisch resistent tegen bepaalde ziektes en insecten, waardoor de boeren minder meststoffen en pesticiden moeten gebruiken. Dit is een voordeel voor hun portefeuille, maar ook voor het milieu. Zo zorgt Bt-katoen ervoor dat er minder chemicaliën gebruikt moeten worden, alleen maar positief toch? Maar GGO katoen kent jammer genoeg ook een veel grotere schaduwkant.
Geen hogere opbrengst
De verwachte hogere opbrengst blijft uit. Een studie op de GGO katoenplanten in India tussen 2005 – 2012 toonde aan dat de oogst van Bt-katoen slechts met 2% gestegen was. Deze stijging was ook het gevolg van verbeterde landbouwtechnieken. Hoe kan het dat de oogst niet significant stijgt bij GGO planten? Wel, pestsoorten en insecten passen zich snel aan aan de nieuwe GGO plant. De natuur is bijzonder slim, en past zich op een natuurlijke manier aan. Hierdoor zullen nieuwe plagen ontstaan waartegen de Bt-katoen plant niet opgewassen is.
Is GGO katoen schadelijk voor onze gezondheid?
Verschillende studies tonen aan dat de katoen GGO planten op zich niet schadelijk zijn voor onze gezondheid, noch voor de boeren. Het probleem is echter dat er nog steeds schadelijke chemicaliën gebruikt worden, die wel schadelijk zijn voor onze gezondheid. GGO’s houden bovendien een onduurzame katoenproductie in stand, en werken het kweken van biologisch katoen tegen.
Boeren onder druk van grote internationals
De boeren zijn afhankelijk van de bedrijven waarvan ze de GGO zaden kopen. Eens de boer de GGO zaadjes planten, mogen ze in tegenstelling tot bij gewone agricultuur geen zaden van andere katoenplanten bewaren voor het volgend jaar. Ze worden dus verplicht om elk jaar opnieuw duur zaad aan te kopen, met bijhorende chemicaliën van het zusterbedrijf. Bij een slecht jaar of een slechte oogsten zullen de boeren dus niet de mogelijkheid hebben om nieuwe zaden aan te kopen.
Van alle gecommercialiseerde zaden wereldwijd wordt meer dan de helft gecontroleerd door slechts drie firma’s: Monsanto, DuPont en Syngenta. Deze grote multinationals dwingen kleine boeren om afhankelijk te zijn van dure zaden en bijhorende sproeistoffen. Wie niet meekan of meewil, valt uit de boot, moet zijn land verkopen of wordt slaaf van het systeem. Dit heeft grote impact op het geluksgevoel bij de katoenboeren, met tal van zelfmoorden als gevolg in verschillende landen.
Hoe omschakelen naar biologisch katoen?
De switch van GGO katoen naar biolologisch katoen is nodig! Bij een biologische katoenteelt zijn kunstmatige chemicaliën verboden, is de grond gezonder en de biodiversiteit rijker. Veel voordelen dus voor onze gezondheid en ook de natuur! Wist je dat in een biodiversiteitsrijke omgeving de insecten, schimmels die de katoenplant zouden aanvallen automatisch onder controle gehouden door hun natuurlijke vijanden? De biodiversiteit beschermt dus de katoenplanten. Er zijn dus geen extra schadelijke chemicaliën nodig om de plagen te verdrijven. De natuur doet zelf het werk. Een veel goedkopere en milieuvriendelijke oplossing dan GGO’s!
Waarom zijn er zo weinig biologische katoenboeren?
Naast de grote druk van multinationals neemt de omschakeling naar een duurzamere katoenproductie veel tijd in beslag. Als boeren willen omschakelen naar biologisch katoen, botsen zij op vele uitdagingen. Vaak spannen GGO producenten rechtszaken aan tegen de boeren als er nog GGO katoen op de stukken land te vinden is, waarbij ze de boeren beschuldigen van fraude.
Bovendien is biokatoen telen op een uitgeputte grond onmogelijk omdat de grond te weinig voedingsstoffen heeft. Vaak is ook extra geld nodig om investeringen te kunnen doen en de jaren te overbruggen om het terrein braak te laten liggen. Helaas is dit geld dat vaak niet voorhanden.
Hoe kan jij helpen?
Duurzame leveranciers en merken kunnen een belangrijke rol spelen in de omschakeling naar biologisch katoen. Dankzij een goede samenwerking en eerlijke prijs kunnen zij boeren mee ondersteunen in de omschakeling naar biologisch katoen.
Door enkel aan te kopen bij duurzame merken en te kiezen voor biologisch katoen, help jij de boeren met de omschakeling naar een duurzame katoenteelt.
Lees ook:
